Παρασκευή 23 Δεκεμβρίου 2011

Ν.ΧΑΡΧΑΛΗΣ-ΠΕΝΤΟΖΑΛΙ

Το γνήσιο πεντοζάλι, παιγμένο από τον Νικολή Χάρχαλη. Ηχογράφηση από δίσκο γραμμοφώνου της δεκαετίας του '20. Στο λαγούτο, ο Σταύρος Μαυροδημητράκης.


ΜΑΝΩΛΗΣ ΚΑΡΤΣΩΝΗΣ - ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΗ

Ζωντανή ηχογράφηση της δεκαετίας του '70. Στο λαγούτο και το τραγούδι ο Μανώλης Καρτσώνης. Στο βιολί, ο Γρηγόρης Μαθιουδάκης.



Πέμπτη 8 Δεκεμβρίου 2011

ΠΑΥΛΟΣ ΠΟΛΥΡΑΚΗΣ - Ο ΒΙΟΛΙΣΤΗΣ ΤΩΝ ΣΦΑΚΙΩΝ




1944 - 2006

Δεν χρειάζονται ιδιαίτερες συστάσεις για τον σπουδαίο αυτόν καλλιτέχνη, που με το ήθος και την λαμπρότητα του χαρακτήρα του, άφησε ανεξίτηλη την σφραγίδα του στην μνήμη του κόσμου.

Γεννήθηκε στον Άη Γιάννη Σφακίων, στο ριζίτικο αυτό χωριό της περήφανης επαρχίας των Χανίων. Δυστυχώς σήμερα ο Άη Γιάννης ερημώνει, χρόνο με τον χρόνο. Έχει την άσχημη τύχη όλων των ορεινών χωριών, όχι μόνο των Σφακίων, αλλά γενικότερα του νομού μας. Μα τα χρόνια που ο Παυλής κατοικούσε στο χωριό, υπήρχαν πολλοί κάτοικοι που έδιναν πνοή και ζωντάνια σε αυτό τον περήφανο τόπο.
Από μικρός έδειξε την κλίση του στην μουσική, μαθαίνοντας αρχικά μαντολίνο. Μαγεμένος όμως ο ίδιος από τους σπουδαίους βιολιστές που έπαιζαν στο χωριό του και στα όμορα χωριά των Σφακίων (Μαύρος, Γαλαθιανός, Ναύτης κ.α.)έμαθε βιολί. Πρώτος του δάσκαλος, ο αείμνηστος Μανώλης Τζινευράκης από τα Νοχιά Κισάμου. Έπειτα, ο Ναύτης. Και το παίξιμο του Παυλή, είχε κάτι από τα ακούσματα του Ναύτη. Σπουδαίο δοξάρι ο Παυλής, από τα καλύτερα της γενιάς του. Έδινε το παρόν στα γλέντια του χωριού του, άλλωστε δεν ήταν πολλά τα "ντόπια όργανα" όπως ο ίδιος έλεγε. Οι Σφακιανοί, όπως ο ίδιος υποστήριζε, ήταν για το τραγούδι και όχι για το όργανο. Στο χωριό του, μοναδικός βιολιστής, αυτός. Ήξερε μερικούς Σφακιανούς από γειτονικά χωριά που παίζανε βιολί και λαγούτο σε τοπικά γλέντια, όπως όμως έλεγε "δεν προχώρησε κανείς τους, δεν το είχανε πάρει ζεστά το όργανο". Άφησε το χωριό, ήρθε στην πόλη των Χανίων, μα δεν άφησε το δοξάρι. Απεχθανόταν τον όρο του "επαγγελματία", κι έτσι σταδιοδρόμησε ώς επί το πλείστον ερασιτεχνικά. Δεν έπαιζε για το χρήμα, για την δόξα, παρά μόνο για την παρέα και την προσωπική του ευχαρίστηση και για αυτό τον λόγο, δεν έγινε ποτέ αυτό που σήμερα λέμε "φίρμα", αν και είχε όλα τα φόντα, διότι όπως προείπαμε, ήταν σπουδαίος δεξιοτέχνης. Με τα ερασιτεχνικά του εγχειρήματα, μας άφησε δύο αξιόλογους δίσκους με τον Πέτρο Καρμπαδάκη και τον Παναγιώτη Καστάνη - με τον οποίο ήταν στενοί συνεργάτες. Μαζί άλλωστε, με τον Καστάνη, προσκαλέστηκαν και παίξανε στο εξωτερικό, στην Αμερική, στον Καναδά κ.α. Και ένα σπουδαίο περιστατικό: Ο σύλλογος Κρητών Ν.Υόρκης, τίμησε την δεκαετία του '90 τον Μαύρο και τον Κουτσουρέλη. Στην εκδήλωση, έπαιξε ο Παυλής με τον Καστάνη. Ο Παυλής, παρέλαβε τις τιμητικές πλακέτες του Μαύρου και του Κουτσουρέλη και τις παρέδωσε ο ίδιος, ερχόμενος στην Κρήτη, στους δύο τρανούς καλλιτέχνες.
Δυστυχώς, αυτός ο σπουδαίος μουσικός, έφυγε πολύ ξαφνικά από την ζωή, ενώ είχε πραγματικά να προσφέρει ακόμα πάρα πολλά.
Περήφανα τα Σφακιά, περήφανα τα Χανιά, περήφανη και η βιολιστική παράδοση για αυτόν τον λαμπρό καλλιτέχνη.

Τετάρτη 7 Δεκεμβρίου 2011

ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΓΟΥΒΕΡΑΚΗΣ

Φώτο: Από το βιβλίο του Θ.Δεικτάκη "Χανιώτες λαϊκοί μουσικοί που δεν υπάρχουν πιά, τόμος ΄Β"



1913 - 2007

Από την μουσική οικογένεια των Γουβέρηδων. Οι βιολάτορες Κωστής και Γιώργος και ο Σταμάτης, ο λαγουτιέρης.
Γεννήθηκε στα Παλαιά Ρούματα Κισάμου και για αρκετά χρόνια διασκέδασε με το λαγούτο του, τους συγχωριανούς του, αλλά και τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής Κισάμου και Σελίνου. Ως επί το πλείστον έπαιζε με τα αδέρφια του, αλλά και με άλλους Ρουματιανούς βιολιστές. Φίλος καλός με τον αείμνηστο Κώστα Μουντάκη, όταν ο μεγάλος λυράρης υπηρετούσε την θητεία του στην χωροφυλακή στην Κίσαμο.
Ο Σταμάτης Γουβεράκης ήταν ερασιτέχνης κι αυτοδίδακτος μουσικός, άφησε όμως και αυτός με τον τρόπο του το δικό του στίγμα στα παλαιά ρουματιανά γλέντια.

ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΚΟΥΡΙΔΑΚΗΣ





1930 - 2007

Ο σπουδαίος αυτός λαγουτιέρης γεννήθηκε στην Καλλιθέα Κισάμου του νομού Χανίων και από τα μεταπολεμικά χρόνια κι έπειτα, σταδιοδρόμησε στην κρητική μουσική, προσφέροντας αξιόλογο έργο στα μουσικά δρώμενα της περιοχής. Μέλος μουσικής οικογένειας, ο πατέρας του ήταν ο παλαιός λαγουτιέρης, ο Γιάννης Κουριδάκης, ο συνεργάτης του Γιώργη Μαριάνου και του Παπουτσομιχάλη. Ο Βαγγέλης Κουριδάκης, με το απλό και σωστό παίξιμο του, συνεργάστηκε με σπουδαίους καλλιτέχνες των Χανίων, όπως με τον Ναύτη, τον Μιχάλη Κουνέλη, τον Μαύρο κ.α. Το κύριο επάγγελμα του ήταν καφετζής, πολύ συχνά όμως μετέτρεπε το καφενείο του σε στέκι μερακλήδων, τους οποίους διασκέδαζε με το λαγούτο του.

Τρίτη 15 Νοεμβρίου 2011

ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ - ΠΛΑΚΙΑΝΟΣ




1903 - 1978

Εδώ και αρκετό καιρό υπήρχε η σκέψη να γίνει ένα αφιέρωμα από τούτο εδώ το blog στον θρυλικό λυράρη, τον Μιχάλη Παπαδάκη ή Πλακιανό. Μπορεί η σελίδα αυτή να ασχολείται με πρόσωπα, δρώμενα και ιστορίες της Κισάμου, όμως δεν μπορεί επ'ουδενί να παραλειφθεί το έργο ενός καλλιτέχνη που έγραψε λαμπρές σελίδες στην ιστορία της κρητικής μουσικής.
Ο Μιχάλης Παπαδάκης, ο Πλακιανός, ο λυράρης του Αποκόρωνα, ο λυράρης της γνήσιας μουσικής έκφρασης.
Γεννήθηκε στην Πλάκα Αποκορώνου και κατά δική του ομολογία, ήταν αυτοδίδακτος μουσικός από μικρό παιδί. Το ερευνητικό του αφτί, η αγάπη του για την μουσική, το αστείρευτο ταλέντο του, ήταν πέρα από μουσικές καθοδηγήσεις και δασκαλέματα.
Με την λύρα του, για μια ολόκληρη ζωή, γέμισε με νότες και μελωδίες την περήφανη επαρχία των Χανίων και όχι μόνο. Την περίοδο που ο ίδιος ξεκινούσε το μεγάλο του μουσικό σεργιάνι, ήδη στον Αποκόρωνα υπήρχαν οι μεγάλοι λυράρηδες, ο Χαρίλαος, ο Καντέρης κ.α. Κι αυτοί έδωσαν την ώθηση στον Πλακιανό για να γίνει ο σπουδαίος μουσικός που ξέρουμε.
Πρότυπο για πάρα πολλούς λυράρηδες, συνομήλικους και νεώτερους του. Στα γλέντια του, ακόμα και στο χωριό του, δεκάδες ήσαν αυτοί που έφθαναν να τον ακούσουν, να "αρπάξουν" έστω και ένα στοιχείο της τεχνικής του, να ακούσουν έναν σκοπό του.
Γαλούχησε τόσο τους Αποκορωνιώτες, όσο και τους Ρεθυμνιώτες. Ο ίδιος, αγαθός χαρακτήρας, απονήρευτος, ποτέ δεν έλεγε "όχι" σε οποιονδήποτε τον πλησίαζε. Λάθος του; Δεν είμαστε σε θέση να το πούμε. Το μόνο βέβαιο είναι ότι ο Πλακιανός αποτέλεσε παράδειγμα....εκμετάλλευσης και δυστυχώς, πολλοί είναι αυτοί σήμερα που απολαμβάνουν τους καρπούς του, που σίγουρα, δεν τους ανήκουν!
Ο Πλακιανός συνέθεσε μια σειρά άρτιων και άψογων μελωδιών. Αριθμός; Ίσως άγνωστος, μιας και το έργο του, όπως προείπαμε, έγινε έρμαιο των "πολλών" και "διαφόρων".
Ιεροτελεστικό το παίξιμό του, βραχνό και παραπονιάρικο το τραγούδι του και όταν ο Πλακιανός έβγαινε στο κέφι, αναστέναζαν τα πόδια των χορευτών.
Έπαιξε σε καθολική την έκταση της επαρχίας Αποκορώνου, ακόμα και στα όμορα χωριά του Ρεθύμνου, στην πόλη των Χανίων, στα Σφακιά. Φανατικός "φίλος" της καθιστικής ζωής, απέρριπτε προσκλήσεις κάπως...μακρινές. Πολλά τέτοια περιστατικά έχουν μείνει σήμερα. Ο αείμνηστος λαγουτιέρης, ο Μανώλης Θεοδωράκης λέγεται πως κάποτε τον προσκάλεσε να παίξουν σε έναν γάμο στην Κάντανο Σελίνου και η απάντηση ήταν αποστομωτική: "Θέλω δυό μέρες ταξίδι για να πάω εκεί!!"
Συνεργάστηκε με όλους σχεδόν τους λαγουτιέρηδες του Αποκόρωνα και όχι μόνο. Σημαντικότερες όμως οι συνεργασίες του με τον Φάνη Περουλάκη και τον Παυλή Παπαδάκη.
Ακόμα και με τον Γιώργη Κουτσουρέλη έπαιξε λίγες φορές, σε φιλικά - ιδιωτικά γλέντια στα Χανιά.
Δισκογραφικά δεν μας άφησε κάποιο επίσημο έργο - μακάρι να γινόταν βέβαια ούτως ώστε να του αποδοθούν επισήμως οι συνθέσεις του - όμως υπάρχουν μερικές ερασιτεχνικές ηχογραφήσεις, από το αρχείο της ΕΡΑ Χανίων και το αρχείο Νοτόπουλου.

Επειδή όμως, σε αυτή την σελίδα τα λέμε τα πράγματα "μπηχτά", δεν ξέρουμε κατά πόσον υπερήφανοι αισθάνονταν όλοι αυτοί οι μακαρίτες σήμερα λυράρηδες που θεωρούνται "δασκάλοι" της κρητικής μουσικής, την στιγμή που πάτησαν στην κυριολεξία πάνω στον Πλακιανό και καρπίστηκαν τις συνθέσεις του, τις ηχογράφησαν και τις παρουσίασαν ώς δικές τους!
Ίσως αυτή τελικά να είναι η μοίρα των σπουδαίων...να φεύγουν από την ζωή φτωχοί και αδικημένοι.

Για την συνολική προσφορά του Πλακιανού, το μουσικόφιλο κοινό της Κρήτης τον ευχαριστεί και για αυτό τον λόγο, από το 1987 κι έκτοτε, γίνεται ειδική ετήσια εκδήλωση προς τιμήν του στον τόπο που γεννήθηκε, στην Πλάκα Αποκορώνου.

ΑΝΤΩΝΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ - ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΗ

Ο σπουδαίος βιολιστής Αντώνης Αναγνωστάκης από το Έλος Κισάμου,παίζει τον Συρτό της Χαραυγής, του Ηλία Δροσεράκη. Στο λαγούτο, ο Γ.Νταουντάκης.

Δευτέρα 31 Οκτωβρίου 2011

ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΛΕΙΝΑΚΗΣ - Ο ΠΡΙΜΑΔΟΡΟΣ ΤΟΥ ΣΕΛΙΝΟΥ

Βιολί: Νικ.Χάρχαλης, λαγούτο: Αντώνης Κλεινάκης.



1894-1986

Ίσως ο σπουδαιότερος λαγουτιέρης που ανέδειξε η επαρχία Σελίνου και σίγουρα, ένας εκ των καλυτέρων χειριστών της πένας στον νομό Χανίων και όχι μόνο.
Γεννήθηκε στα Καμάρια Σελίνου κι έπειτα από μια μικρή περιπέτεια ξενιτιάς στην Αμερική, επανήλθε στο Σέλινο όπου ασχολήθηκε σχεδόν επαγγελματικά με την κρητική μουσική. Δεινός χειριστής του λαγούτου, πριμαδόρος και μόνο, με ευχέρεια και άνεση στο παίξιμο του, σφράγισε για πολλά χρόνια την μουσική συνείδηση του κόσμου. Ακολουθούσε την "γραμμή Κουτσουρέλη" όπως λένε μερικοί που έτυχαν να τον ακούσουν, όμως είχε κι αυτός τον δικό του προσωπικό ήχο. Για τα χρόνια εκείνα, στο Σέλινο ήταν ο ασυναγώνιστος! Παρόλο που κι άλλοι Σελινιώτες λαγουτιέρηδες ήσαν καλοί, ο Κλειναντώνης είχε κάποια στοιχεία που τον έκαναν μοναδικό. Συνεργάστηκε με τα καλύτερα βιολιά των Χανίων, όπως με τον Χάρχαλη, τον Γ.Μαριάνο, τον Ναύτη, τον Μιχ.Κουνέλη, τον Φώτη Κατράκη κ.α.
Φίλος καλός με τον Χάρχαλη και τον Γιώργη Κουτσουρέλη. Και για την ιστορία, ο Χάρχαλης ήταν αυτός που πρώτος διέγνωσε το ταλέντο του Κλειναντώνη και τον πρωτόβγαλε στα γλέντια. Μάλιστα, ο Κλειναντώνης ήταν ο αποκλειστικός συνεργάτης του Χάρχαλη στα σελινιώτικα γλέντια. Δισκογραφικά δεν μας άφησε κάποιο έργο, παρόλο που μερικοί έχουν στα χέρια τους κάποιες ερασιτεχνικές ηχογραφήσεις του Κλειναντώνη της δεκαετίας του '60. Ο Αντώνης Κλεινάκης με ορμητήριο την Παλαιόχωρα Σελίνου, όπου κατοικούσε μόνιμα, κυριάρχησε στα γλέντια για παραπάνω από 4 δεκαετίες και το πρίμο του παίξιμο άφησε ανεξίτηλη την σφραγίδα του.

Σάββατο 22 Οκτωβρίου 2011

ΓΙΟΡΤΗ ΚΑΣΤΑΝΟΥ ΣΤΟ ΕΛΟΣ.

Η καθιερωμένη πλέον εδώ και χρόνια Γιορτή Καστάνου, διοργανώνεται και φέτος, Κυριακή 23 Οκτωβρίου στο Έλος Κισάμου. Το πρόγραμμα έχει ώς εξής:

11:30 - Οι μαθητές του Δημοτικού Σχολείου Έλους, παρουσιάζουν ποιήματα και μαντινάδες που έγραψαν για τις καστανιές και τα κάστανα.

11:45 - Ομιλία από το Μυλωνάκη Νίκο ,πρώην πρόεδρο της Κοινότητας Έλους με θέμα: Κάστανα και καστανοκαλλιέργεια στο Δήμο Κισάμου. Παρελθόν παρών και μέλλον.

12:00 - Κρητική μουσική - Χορεύει το χορευτικό συγκρότημα του Γιάννη Κουμή.

13:30 - Επίσκεψη - ξενάγηση στο Συσκευαστήριο Καστάνου της Αναπτυξιακής Εταιρείας "Εννιά Χωριά".

Στην γιορτή, ψήνονται κάστανα με διάφορους παραδοσιακούς τρόπους και προσφέρονται στους επισκέπτες, συνοδεία καλού κρασιού.

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΑΥΡΟ.....

Λίγα λόγια για τον μεγάλο βιολιστή της Κρήτης.
Αν και έχουμε εκτενώς αναφερθεί μέσα από αυτό το blog στο βιογραφικό του μεγάλου Νικολή Σαριδάκη ή Μαύρου, εν τούτοις θεωρούμε χρέος μας να πούμε δυό λόγια παραπάνω μιας και ειπώθηκαν αρκετές ασυναρτησίες στα πλαίσια μιας τάχα μου "παραδοσιακής" εκπομπής από τοπικό κανάλι της Κρήτης, από κάποιον υποτιθέμενο "φιρμάτο" καλλιτέχνη.(Τα εν λόγω αποσπάσματα ανέβηκαν προχθές στο Youtube, αλλά κατέβηκαν επειδή προφανώς κάποιοι κατάλαβαν την χαζομάρα που έκαναν).

Θα μου πείτε, ε καί;
Σίγουρα, ο Μαύρος δεν έχει την ανάγκη από κανενός την "καλοθελητάδα". Η ιστορία του είναι λαμπρή, είναι γραμμένη με κεφαλαία γράμματα.
Μερικοί όμως, είτε από άγνοια, είτε από τοπικιστική παραφροσύνη, είτε από οτιδήποτε άλλο, φτάνουν σε σημείο να λένε ό,τι αρλούμπα τους έρχεται στο μυαλό.
Φτάνουν σε σημείο να πούνε " Ο Μαύρος στα Χανιά υπήρξε επειδή τον έκανε παρέα ο Κουτσουρέλης". Έλεος φίλοι μου. Ο Μαύρος σταδιοδρομούσε αρκετά χρόνια πρίν την συνεργασία του με τον Κουτσουρέλη, αλλά και αρκετά χρόνια κατόπιν αυτής της "ζυγιάς". Ομολογουμένως, η ζυγιά αυτή ήταν ίσως η σημαντικότερη της περιόδου αυτής, όχι όμως ότι ο Μαύρος έπαιζε έναν ρόλο "κομπάρσου" όπως θέλουν να πιστεύουν κάποιοι.
Ένα άλλο που έκανε εντύπωση στην εν λόγω εκπομπή από τον "φιρμάτο" καλλιτέχνη: Ο Κολυμπαριανός συρτός είναι σύνθεση που την έκανε ο Σκορδαλός(!!!) και την "άρπαξε" ο Μαύρος όταν συνταξίδευε μαζί με τον αείμνηστο λυράρη πάνω σε ένα.....φορτηγό..! Αλήθεια, τι μάρκα ήταν το φορτηγό; Καθόντουσαν στην καρότσα ή στην καμπίνα; Έλεος πιά! Να δούμε τι άλλο θα ακούσουμε!
Είναι γνωστό ότι τα τελευταία χρόνια οι σχέσεις των καλλιτεχνών ανεξαρτήτου νομού είναι σαφώς βελτιωμένες. Όμως κάτι τέτοιες τοποθετήσεις ατόμων που έχουν μαύρα μεσάνυχτα και αρκετό άχτι, μόνο καλό δεν κάνουν, αντιθέτως.
Μακάρι να παραδειγματιζόντουσαν από τον Μαύρο, γιατί πραγματικά ο ίδιος ήταν "σχολείο" και ο νοών....νοείτω. Την στιγμή που ο Μαύρος είχε την ιδιαίτερη αποδοχή μεγάλων καλλιτεχνών (Χάρχαλης- Μαριάνος-Ναύτης-Μουντάκης-Λαγός κλπ), άραγε οι σημερινοί όψιμοι "φιρμάτοι", για ποιόν λόγο αναιρούν τις απόψεις των "δασκάλων" τους; Υπάρχει κάποιος ιδιαίτερος λόγος; Σίγουρα ναί, άλλωστε ώς γνωστόν, όσα δεν φτάνει η αλεπού....

Πέμπτη 13 Οκτωβρίου 2011

ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΦΑΡΑΝΤΑΚΗΣ

Φωτο: Από το βιβλίο του Θαν.Δεικτάκη "Χανιώτες Λαϊκοί Μουσικοί που δεν υπάρχουν πιά"


1912 - 1986

Ο Αριστείδης Φαραντάκης γεννήθηκε στις Λουσακιές Κισάμου και για πολλά χρόνια δέσποσε στην δυτική Κίσαμο με τις ανεπανάληπτες δοξαριές του. Στρωτό και σωστό παίξιμο, ακέραιος χαρακτήρας και άψογος συνεργάτης με όλους όσους "ζύγιασε". Επηρεασμένος από τον τόπο καταγωγής του (Λουσακιές), έφερε πέρα για πέρα το απόλυτο κισαμίτικο μουσικό ιδίωμα στο παίξιμο του και για αυτό τον λόγο, ήταν περιζήτητος στα τοπικά πανηγύρια και γλέντια. Συνεργάστηκε κυρίως με τους μεγάλους λαγουτιέρηδες Μανώλη Καρεφυλλάκη και Μανώλη Γαλανάκη. Μέχρι και τα γεράματα του έπαιζε σχεδόν επαγγελματικά.

Κυριακή 18 Σεπτεμβρίου 2011

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΤΣΟΥΛΗΣ - ΚΟΥΦΙΑΝΟΣ. Ο ΜΕΓΑΣ ΛΥΡΑΡΗΣ







1877 - 1947

"Ήτανε στα Χανιά ο Νίκος ο Κουφιανός, έπαιζε την ωραιότερη λύρα στην Κρήτη"
Γεώργιος Μαριάνος.

"Δεν ήταν απλά ένας λυράρης, ήταν ένας μουσικολόγος της κρητικής μουσικής".
Κ.Παπαδάκης "Ναύτης".

"Έπαιζε σε μια ταβέρνα στα Χανιά και ο μαγαζάτορας είχε βγάλει καρέκλες και στον δρόμο για να χωρέσει ο κόσμος. Ο Καρεκλάς για κανά μήνα δεν έλειπε από εκεί, τον ξεπατίκωνε στα κόλπα".
Γεώργιος Μουζουράκης.

"Και στο όργανο ήτονε άσος και στο τραγούδι του αψεγάδιαστος".
Νικολής Χάρχαλης.

"Θυμάμαι με πολύ νοσταλγία την εποχή της συνεργασίας μας, ήταν ο Κουφιανός ένα πραγματικό στολίδι για την μουσική μας παράδοση".
Γιώργης Κουτσουρέλης.

Αυτά και άλλα πολλά έχουν ειπωθεί από τα ιερά τέρατα της μουσικής μας για τον τρανό Κουφιανό.
Λυράρης, καλλιτέχνης, τραγουδιστής υψηλού επιπέδου για εκείνα τα χρόνια της παρουσίας του.
Γεννήθηκε στο Μουρί, μια γειτονιά του Κουφού Κυδωνίας Χανίων. Μεγαλούργησε με την λύρα του, άφησε εποχή, άφησε μιμητές και μαθητές σε όλη την Κρήτη. Ο Νίκος ο Κατσούλης που από τον τόπο καταγωγής του, ονομάστηκε "Κουφιανός".
Πολλοί μελετητές και ερευνητές της μουσικής μας παράδοσης τον κατατάσσουν στην υψηλότερη θέση των λυράρηδων που άκμασαν μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα.
Ο Χαρίλαος ηχογράφησε δίσκους και εντυπωσίασε, ο Καντέρης έβαλε την λύρα στα "σαλόνια", ο Καραβίτης και ο Λαγός έδωσαν φρέσκια πνοή στην μουσική της κεντρικής Κρήτης, ο Ροδινός αποθεώθηκε με τον τραγικό του θάνατο, ο Κουφιανός όμως, έβαλε θεμέλια, έσκαψε το χωράφι, το έσπειρε με νότες, τεχνικές, δοξαριές, καινοτομίες.
Αξεπέραστη τεχνική για εκείνη την εποχή. Ο Ροδινός, ξημεροβραδιαζόταν δίπλα του για να τον παρατηρεί στο παίξιμο του. Ο Καραβίτης, ο Μουζουράκης, ο Χαρίλαος, συχνοί θαμώνες στα γλέντια του, αλλά και στα "ιδιωτικά" μαθήματα κατόπιν.
Από ότι καταλαβαίνουμε, ναί, ο Κουφιανός δίδαξε. Δίδαξε την τέχνη του οργάνου, δίδαξε όμως και την γνήσια μουσική έκφραση. Γνώστης, όχι μόνο των τοπικών μουσικών ιδιωμάτων, αλλά ώς μανιώδης εραστής της κρητικής μουσικής, ταξίδευε σε όλο το νησί, ερχόταν σε επαφή με καλλιτέχνες άλλων περιοχών, ώστε να μαθαίνει και τα μουσικά είδη όλης της Κρήτης. Αυτός, μαζί με τον Ανδρέα Μαριάνο κυρίως, κράτησαν ανόθευτες τις γνήσιες μελωδίες του αυθεντικού Πεντοζαλιού.
Έπαιξε σε όλο τον νομό Χανίων, αλλά και σε περιοχές της υπόλοιπης Κρήτης. Στην Αθήνα, εμφανιζόταν συχνά, ακόμα και σε συναυλίες, όπως το 1930 και 1932 στο θέατρο Αλάμπρα με τον σαντοριέρη, τον Λουκά Μπέρτο. Το 1938 αντιπροσώπευσε την Κρήτη στο Καλλιμάρμαρο στάδιο Αθηνών, μαζί με τον Γιώργη Κουτσουρέλη και το χορευτικό συγκρότημα από τα Παλαιά Ρούματα Κισάμου. Φίλος του Ελευθερίου Βενιζέλου, ήταν ο αγαπημένος λυράρης του Εθνάρχη και συχνά έπαιζε στο σπίτι του και στη λέσχη Φιλελευθέρων. Ο άλλος αγαπημένος μουσικός του Βενιζέλου, ήταν ο Γιώργης Μαριάνος.
Δισκογραφικά, το έργο του Κουφιανού είναι μικρό, δυσανάλογο της καλλιτεχνικής του εμβέλειας. Μην ξεχνάμε όμως τις δυσκολίες εκείνης της εποχής και την πρωτόγονη κατάσταση της δισκογραφίας.
Συνεργάστηκε με πολλούς καλλιτέχνες, όπως ο λαγουτιέρης Μπερτομανώλης από τα Πλακάλωνα Κισάμου, ο Ανδρέας και μετέπειτα ο Γιώργης Κουτσουρέλης, ο Φραγγέδης από τις Βουκολιές, αλλά και οι σαντοριέρηδες Τσεσμές και Μπέρτος.
Ο Κουφιανός, δεν έκανε απλά διασκευές. Άφησε σαν δώρο στην μουσική μας παράδοση, τον δικό του σκοπό, την δική του δημιουργία: Τον κλασσικό Χαλεπιανό συρτό, μια από τις ωραιότερες μελωδίες.
Δεν είναι παράλογο να πούμε ότι σήμερα το όνομα του παραπέμπει σε έναν θρύλο. Και στην πραγματικότητα, αυτός είναι ο Κουφιανός. Ένας θρύλος της λύρας, της κρητικής μουσικής. Ένας άνθρωπος, για τον οποίο θα έπρεπε σήμερα "κάποιοι" να πίνουν νερό στο όνομα του....και ο νοών....

ΣΤΡΑΤΗΣ ΓΑΛΑΘΙΑΝΟΣ - ΤΟ ΚΑΜΑΡΙ ΤΩΝ ΚΕΡΑΜΙΩΝ







1906 - 1986
-------------

Ο Στρατής Γαλαθιανάκης ή Γαλαθιανός δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Πολύ καλός δεξιοτέχνης, άριστος τραγουδιστής, ακέραιος χαρακτήρας. Το βιολί έπαιρνε φωτιά στα χέρια του, το δοξάρι σκόρπιζε διαπεραστικούς ήχους.
Στα Κεραμιά, άφησε εποχή. Κι όχι μόνο εκεί. Έπαιξε σε όλο τον νομό Χανίων, εκατοντάδες γλέντια και διασκεδάσεις. Γεννήθηκε στους Κάμπους Κεραμιών Κυδωνίας του νομού Χανίων και από έφηβος σχεδόν πρωτόπιασε το βιολί, για να μην το αποχωριστεί ποτέ για όλη του την ζωή. Ένας θείος του, του δώρισε ένα βιολί, με σκοπό ο μικρός Στρατής να περνάει την ώρα του. Μα μόνο χόμπι δεν ήταν αυτό. Εξελίχθηκε ραγδαίως σε έναν μανιώδη καλλιτέχνη, η φήμη του εξαπλώθηκε πολύ γρήγορα έξω από την στενή περιφέρεια των λεβέντικων Κεραμιών.
Δίδαξε, γαλούχησε, παραδειγμάτισε τις επόμενες γενιές των Κεραμιανών βιολιστών. Ακόμα και σήμερα λένε "αυτός παίζει με το σύστημα του Γαλαθιανού".
Ο Στρατής Γαλαθιανός ακολουθούσε τον δρόμο και την τεχνική του μεγάλου Μαύρου. Είχε κάτι από την γλύκα του μεγάλου κισαμίτη βιολιστή. Πρότυπα είχε τον Χάρχαλη και τον Μαριάνο. Σίγουρα όμως, το παίξιμο του, έφερε την δική του σφραγίδα.
Στα συρτά, ήταν μοναδικός. Με απαλές δοξαριές, χωρίς έπαρση, απέδιδε ολόσωστα όλα τα παλιά κισαμίτικα συρτά της εποχής. Συνέθεσε και τον δικό του σκοπό, τον περίφημο Λακκιώτικο συρτό. Βέβαια, επειδή έπαιζε συχνά και ηχογράφησε κάποιες μελωδίες, αυτές ταυτίστηκαν με τον Γαλαθιανό και ορισμένοι σήμερα θεωρούν ότι είναι δικές του συνθέσεις, πράγμα που αποδεικνύεται λάθος ασφαλώς.
Η δισκογραφική του παρουσία ήταν αρκετά έντονη για εκείνα τα χρόνια. Ηχογράφησε αρκετά τραγούδια σε δίσκους των 45'' με μεγάλη επιτυχία. Παρέα μαζί του, ο κισαμίτης τραγουδιστής Θεοχ.Τζινευράκης, ο μεγάλος λαγουτιέρης Δημ.Γαλάνης, ο Γιώργης Γομπάκης, ο Γ.Γεραιουδάκης (Μαρουβάς). Συρτός της Χαραυγής, Μεσογειανός, Καραγκιουλές, Χανιώτικος, Γραμπουσιανός, Βοριάς και πολλά άλλα συρτά τα ακούμε σήμερα στις νοσταλγικές ηχογραφήσεις του Γαλαθιανού.
Έπαιξε εκτός των παραπάνω και με άλλους λαγουτιέρηδες, όπως ο Αντώνης Κατάκης, ο Γιώργης Κουτσουρέλης κ.α. Στην Θεσσαλονίκη όπου βρέθηκε για μερικά χρόνια, ταίριαξε με τον προσφάτως εκλιπόντα λαγουτιέρη, τον Στέλιο Λαϊνάκη από τον Λαρδά Κισάμου.
Η σημαντικότερη όμως συνεργασία κατά γενική ομολογία, ήταν αυτή με τον Δημήτρη Γαλάνη. Αχώριστοι στα γλέντια, αχώριστοι και σαν φίλοι.
Ο Στρατής Γαλαθιανός άφησε στην κυριολεξία εποχή. Με το άριστο παίξιμο του και το γλυκό τραγούδι του, με την σεμνή παρουσία του και σίγουρα, με τον γνήσιο χαρακτήρα του.

Κυριακή 11 Σεπτεμβρίου 2011

ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΗ: ΜΑΥΡΟΣ-ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗΣ-ΝΤΟΥΡΟΥΝΤΑΚΗΣ

Ηχογράφηση της δεκαετίας του'50 στο Κολυμπάρι Κισάμου. Βιολί: Νικ.Σαριδάκης (Μαύρος), λαγούτο:Γ.Κουτσουρέλης, τραγούδι: Λευτέρης Ντουρουντάκης.
Παίζονται οι σκοποί: 1ος Καραγκιουλές του Μ.Καραγκιουλέ, Βοριάς του Α.Μαριάνου, Κισαμίτικος αγνώστου.


Πέμπτη 1 Σεπτεμβρίου 2011

ΠΑΕΙ ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΑΚΙ.....


Αν και βέβαια ο Σεπτέμβρης δεν σηματοδοτεί με το ζόρι το τέλος του καλοκαιριού....αλλά όπως και να το κάνουμε, το καλοκαιράκι μας αφήνει και έρχεται μπροστά μας ο χειμώνας, ο οποίος κατά τους δεινούς μας οικονομολόγους, θα είναι κλάσεις δυσκολότερος από ότι ο περυσινός. Δεν βαριέσαι, θα μου πείτε, την υγειά μας να έχουμε και θα τον αντέξουμε κι αυτόν. Όπως αντέχουμε οτιδήποτε δύσκολο και άσχημο σε αυτή την χώρα.

Καλό μήνα σε όλους, καλό φθινόπωρο και καλή επιστροφή στην καθημερινότητα μας.

Δευτέρα 29 Αυγούστου 2011

Η ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΤΗΣ ΜΑΛΑΘΥΡΟΥ


ΚΕΙΜΕΝΟ ΠΟΥ ΑΝΑΡΤΗΘΗΚΕ ΣΤΟ ΦΙΛΙΚΟ BLOG "ΣΑΔΕΝΤΡΕΠΕΣΑΙ" http://sadentrepese.blogspot.com/



Η εκτέλεση των 62 κατοίκων της Μαλαθύρου

Γράφει ο Καρτσωνάκης Βασίλης


28/08/1944

Κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής είχαν δημιουργηθεί αντάρτικα σώματα με διοικητή τον λοχαγό Σπανουδάκη Μάρκο. Στη περιοχή Κρυγιό νερό βρισκόταν κρυφό Αγγλικό φυλάκιο όπου είχε ασύρματο που επικοινωνούσε με τη Μέση Ανατολή, και με τον ʼγγλο αξιωματικό και τον Ανθυπολοχαγό Πιπλή Εμμανουήλ συντόνιζε την αντίσταση κατά των Γερμανών. Πληροφορίες στο φυλάκιο εξασφάλιζε ο Σημαντηράκης Γιάννης του Εμμανουήλ.
Με τις οδηγίες του προδότη την αποφράδα ημέρα της 28-08-1944 Γερμανικά στρατεύματα περικύκλωσαν το χωριό, μπήκαν μέσα στις γειτονιές και άρχισαν να συλλαμβάνουν τους άνδρες και τις γυναίκες.
Τους άνδρες του μάζεψαν σε σπίτι, στο Πάνω Χωριό, σε πατητήρια στα Μπαχαδιανά και στο Σχολείο. Είχαν συλλάβει 61 άνδρες από το χωριό και 2 από άλλα χωριά.
Μετά την συγκέντρωση τους είπαν ότι είχαν πληροφορίες και αποδείξεις ότι στο χωριό υπήρχαν 'Αγγλοι, ασύρματος και πυρομαχικά και πως εντός δύο ωρών θα πρέπει να τους τα παραδώσουν όλα, αλλιώς θα τους εκτελέσουν. Ενώ όλα αυτά υπήρχαν, δεν φοβήθηκαν ότι θα τουφεκιζόταν από τον κατακτητή και απάντησαν ότι δεν υπάρχει τίποτα από όλα αυτά. Τούς βασάνισαν, τους χτύπησαν, ένα ένα αλλά και πάλι σαν γνήσιοι Έλληνες και Πατριώτες κανένας δεν μαρτύρησε τίποτα.
Μετά και από τη λεηλασία του χωριού το απόγευμα κατά την 6η περίπου ώρα οι Γερμανοί οδηγούν με φάλαγγα τους 63 συλληφθέντες Μαλαθυριανούς στον τόπο της εκτέλεσης τους, στο φαράγγι περίπου 2 χλμ μακριά, όπου άλλοι Γερμανοί είχαν καταλάβει τις δύο πλευρές του φαραγγιού, και είχαν οργανώσει το χώρο της εκτέλεσης τοποθετώντας πολυβόλα. Στο φαράγγι έφτασαν οι 58 γιατί στην διαδρομή οι Γερμανοί εκτέλεσαν τους 5 τελευταίους της φάλαγγας. Όταν έφτασαν στον τόπο της θυσίας όπως προχωρούσαν τους γάζωναν οι ριπές των πολυβόλων.
Έπειτα αρχίζει χαριστική βολή στο κεφάλι κάθε Μαλαθυριανού. Δυο στρατιώτες, ο ένας από κάθε μεριά αρχίζουν να δίνουν την χαριστική βολή.
Φτάνοντας ο πρώτος στη μέση βλέπει στο κεφάλι του πεσμένου κάτω Κρητικού αίμα και τον πέρασε για πεθαμένο.
Φτάνει ο άλλος στη μέση, και βλέποντας το αίμα σκέφτεται ότι την έπαιξε ο προηγούμενος. Βλέπει στο χέρι του το χρυσό δαχτυλίδι του αρραβώνα και πάει να του το βγάλει. Ο αιματοβαμμένος όμως άνθρωπος ήξερε ότι το δαχτυλίδι αυτό δεν έβγαινε από το δάχτυλο του, και φοβήθηκε μήπως βγάλει την ξιφολόγχη και του το κόψει. Έτσι δεν θα μπορούσε να κρύψει τον πόνο του και θα καταλάβαιναν ότι είναι ζωντανός. Το δαχτυλίδι όμως γλιστρά μέσα στα αίματα, βγαίνει, και οι Γερμανοί αποχωρούν αφήνοντας πίσω τους 62 νεκρούς και τον μοναδικό επιζώντα. Το όνομα του είναι Καρτσωνάκης Ιωάννης του Γεωργίου. Από τότε έταξε τον εαυτό του στον Θεό, έγινε παπάς για να μνημονεύει κάθε χρόνο τους αγαπημένους, αδικοχαμένους, φίλους, και συγχωριανούς του.



Τετάρτη 17 Αυγούστου 2011

Κ.ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ (ΝΑΥΤΗΣ) - ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΗ


Ηχογράφηση με τον Κ.Παπαδάκη (Ναύτη) στον Σελινιώτικο συρτό του Βουρογιάννη, έτος σύνθεσης: 1866

Δευτέρα 15 Αυγούστου 2011

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ





Εκ μέρους του blog "ΚΙΣΑΜΟΣ - ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ", σας ευχόμαστε χρόνια πολλά και η χάρη της Παναγίας να σας προστατεύει όλους και όλες.


Κυριακή 14 Αυγούστου 2011

ΤΟ ΒΙΟΛΙ ΗΤΑΝ ΟΡΓΑΝΟ ΤΩΝ ΑΣΤΩΝ;

Αφορμή για τις παρακάτω γραμμές, ήταν μια σειρά κειμένων που αναρτήθηκαν σε γνωστό φόρουμ και που διχάζουν για ακόμα μια φορά το μουσικόφιλο κοινό της Κρήτης. Για άλλη μια φορά λοιπόν, ο πόλεμος "λύρα ή βιολί" πρό των πυλών. Η θέση μας είναι γνωστή και πάγια από αυτό εδώ το blog. Άλλωστε, η μαντινάδα που είχε συνθέσει ο μακαρίτης ο Τζιμάκης, μας εκφράζει πλήρως: Ή λύρα παίζεις, ή βιολί, δεν έχει σημασία. Αυτός που παίζει τ'όργανο έχει και την αξία.
Το να μπούμε στην διαδικασία και ψάξουμε για ακόμα μια φορά, ποιό όργανο είναι το παλαιότερο στην Κρήτη, η λύρα ή το βιολί, δεν νομίζω να μας κάνει να αισθανθούμε δικαιωμένοι. Άλλωστε, ούτε η λύρα, ούτε και το βιολί είναι γηγενή κρητικά όργανα. Πάντα υπήρχαν και υπάρχουν καλοί και κακοί λυράρηδες, καλοί και κακοί βιολιστές, καλοί και κακοί λαγουτιέρηδες κ.ο.κ. Αυτό όμως που δημιούργησε εντυπώσεις, είναι η άποψη που γράφτηκε ότι το βιολί ήταν όργανο των ανώτερων οικονομικά και πνευματικά τάξεων, όργανο των αστικών περιοχών και έπαιζε συγκεκριμένη μουσική, δηλαδή καμία σχέση με την παραδοσιακή μουσική. Δεν ξέρω όμως κατά πόσον π.χ. ο Βουρογιάννης (1821-1920) από την Μονή Σελίνου ήταν αστός! Όπως δεν ξέρω κατά πόσον βιολιστές της ίδιας περιόδου όπως ο Φελεσογιάννης από τον Αερινό Κισάμου, ο Ματζουράνας από τις Λουσακιές Κισάμου, οι Μπαλαμποί από τα Μπαλαμπιανά κλπ, ήσαν όλοι αυτοί ......αστοί!Και δεν ξέρω, αν το κοινό στο οποίο απευθύνονταν καλλιτεχνικά, ήταν αστικό! Εκτός και αν θεωρείται αστική περιοχή, η ορεινή περιφέρεια των Εννιά Χωριών, του Σελίνου, των Μεσογείων κλπ. Σίγουρα το βιολί κατασκευαζόταν από εξειδικευμένους οργανοποιούς και ήταν κάπως πιο ακριβό όργανο, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι προοριζόταν για κάποια...σαλόνια. Κάθε άλλο, τουλάχιστον η παράδοση μας έχει διασώσει άλλα πράγματα.
Για ακόμα μια φορά θίχτηκε το θέμα "Ναύτης". Η άποψη μας για τον Ναύτη, είναι γνωστή. Σαν καλλιτέχνης, σαν δημιουργός, σαν ερευνητής, σαν άνθρωπος. Ένα πραγματικό στολίδι, όχι μόνο για την μουσική της Κρήτης, αλλά για ολόκληρη την Ελλάδα. Και ίσως να είχε την "ατυχία" να γεννηθεί στην Κρήτη, διότι αν γεννιόταν αλλού, ίσως να τον εκτιμούσαν πραγματικά για την αξία του. Και τα λάθη, είναι ανθρώπινα. Από όπου και αν προέρχονται. Κάποιοι όμως, αυτά τα λάθη τα έκαναν εις γνώσιν τους, τα προέβαλαν ώς ατράνταχτα επειχειρήματα για να να δικαιολογήσουν τι; Ίσως τον μουσικό ευνουχισμό που αρέσκονταν να κάνουν.
Λίγος σεβασμός λοιπόν και κυρίως, σεβασμός σε αυτούς που σήμερα δεν ζούν και δεν μπορούν να μας απαντήσουν στον αντίλογο τους, είτε λέγονται "Ναύτης", είτε "Καράς", είτε "Σκορδαλός". Ας μείνουμε σε αυτά που μας άφησαν ώς παρακαταθήκη, είτε συμφωνούμε μαζί τους, είτε όχι, είτε έκαναν καλό ή κακό. Και ας μην επιμένουμε στις έριδες του παρελθόντος.

Υ.Γ.1 Επειδή θίχτηκε το περι απαγόρευσης του βιολιού από τα ΜΜΕ τουλάχιστον για τρείς δεκαετίες(επισήμως), ήδη από το 1955 η πρώτη διαταγή του ΕΙΡ Χανίων, απαγόρευσε στους βιολιστές να παίζουν κρητική μουσική από το ραδιόφωνο. Η ίδια διαταγή επικυρώνεται το 1961 με την υπ.αριθμ. Α/5519/Γ.Γ.2917/61 και καταλήγει την ίδια χρονιά με την υπ.αριθμ. Α/6213/Γ.Γ.12/10/61. Η νεώτερη απαγόρευση έγινε το 1967 και ακόμα(!!!!) δεν έχει επισήμως αρθεί!

Υ.Γ.2. Το βιολί,επειδή επισημάνθηκε κάτι τέτοιο, δεν ήταν το κύριο όργανο μόνο στον νομό Χανίων. Το ίδιο συνέβαινε και στον νομό Λασιθίου αλλά και στις περισσότερες περιοχές του νομού Ηρακλείου, τουλάχιστον μέχρι τα χρόνια της Κατοχής.

Παρασκευή 12 Αυγούστου 2011

ΝΕΕΣ ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΔΟΥΛΕΙΕΣ





Κυκλοφόρησαν νέες δισκογραφικές δουλειές Κισαμιτών καλλιτεχνών τον τελευταίο καιρό και όλες είναι αξιόλογες.



Ο Θοδωρής Πολυχρονάκης και ο Δημήτρης Χαρτζουλάκης ηχογράφησαν μια ζωντανή τους στιγμή στο Ράδιο Ριζίτες με γνήσιους κισαμίτικους σκοπούς, παιγμένους με άρτια δεξιοτεχνία.




Ο Μανώλης Φαντάκης κυκλοφόρησε την τελευταία του δουλειά με τίτλο "Έλα να αλλάξουμε καρδιές" με παλιές συνθέσεις του παππού του Νικ.Φαντάκη(Ζερβού) και του προπάππου του Εμ.Φαντάκη(Φαντομανώλη), καθώς και με νέες δικές του συνθέσεις.




Ο Ηλίας Χορευτάκης κυκλοφόρησε την νέα του δουλειά με τίτλο "Πόσο μου λείπεις", στην οποία περιέχονται πολλά παραδοσιακά κρητικά τραγούδια, αλλά και τέσσερις νέες συνθέσεις του, όλα παιγμένα άψογα με την γνωστή δεξιοτεχνία του Κισαμίτη καλλιτέχνη.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΑΡΤΖΟΥΛΑΚΗΣ





Ο Δημήτρης Χαρτζουλάκης ανήκει στην γενιά των νέων καλλιτεχνών που δραστηριοποιούνται τα τελευταία χρόνια με ενεργό τρόπο στην κρητική μουσική.
Μεγάλωσε στο Καστέλλι Κισάμου και από πολύ μικρός μπολιάστηκε με τις μελωδίες της παραδοσιακής μας μουσικής. Το ταλέντο του και η δεξιοτεχνία του δεν άργησαν να φανούν. Είναι εγγονός του αείμνηστου λαγουτιέρη, του Δημ.Χαρτζουλάκη από τον Κάμπο Κισάμου, για τον οποίο έχει γίνει ξεχωριστό αφιέρωμα από το blog μας.
Ο Δημήτρης εδώ και αρκετά χρόνια συνεργάζεται αποκλειστικά με τον παραδοσιακό βιολιστή, τον Θοδωρή Πολυχρονάκη, με τον οποίο είναι και κουμπάροι,κι έχουν εμφανίστεί σε πλήθος εκδηλώσεων ανα την Ελλάδα. Επίσης, έχει συμμετάσχει στις δύο δισκογραφικές δουλειές του Θοδ.Πολυχρονάκη.

Πέμπτη 11 Αυγούστου 2011

ΠΑΝΗΓΥΡΙ ΣΤΟ ΒΟΥΛΓΑΡΩ ΚΙΣΑΜΟΥ




Την παραμονή του Δεκαπενταύγουστου, 14/8/2011, στην Παναγία της Κορυφής του Βουλγάρω Κισάμου, διοργανώνεται το καθιερωμένο πλέον μεγάλο πανηγύρι. Με το πέρας του Εσπερινού, θα προσφερθούν νηστίσιμα εδέσματα και κρασί, καθώς θα υπάρξει και μουσικό πρόγραμμα με το συγκρότημα του Α.Μαρτσάκη.

ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΣΤΗΝ ΜΑΛΑΘΥΡΟ



Παραδοσιακή εκδήλωση στην Μαλάθυρο Κισάμου από τον σύλλογο Νέων Μαλαθύρου.
Αποσπερίδα, ανήμερα της Παναγίας τον Δεκαπενταύγουστο στο "Πάνω χωριό" της Μαλαθύρου στις 21:00 μ.μ. όπου θα σας διασκεδάσει το συγκρότημα: Στρατής Σκαράκης(βιολί), Γιώργος Ανουσάκης και Γιώργος Στρατάκης στα λαγούτα.

Δευτέρα 1 Αυγούστου 2011

ΜΙΧΑΛΗΣ ΛΟΥΦΑΡΔΑΚΗΣ - ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΗ

Ζωντανή ηχογράφηση με τον δεξιοτέχνη βιολιστή, Μιχάλη Λουφαρδάκη.

ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΣΤΙΣ ΒΟΥΒΕΣ





Την Παρασκευή, 5 Αυγούστου 2011, στις Βούβες Κισάμου Χανίων, στον χώρο του δημοτικού σχολείου και στα πλαίσια της καθιερωμένης "Γιορτής του Κρασιού" θα σας διασκεδάσει ο βιολιστής Ηλίας Χορευτάκης με το συγκρότημα του. Ώρα προσέλευσης: 22.00 μ.μ.

Παρασκευή 29 Ιουλίου 2011

ΚΙΣΑΜΙΤΙΚΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2011





Για τέταρτη συνεχή χρονιά θα πραγματοποιηθεί στην παραλία του Καστελλίου (μεταξύ Σταδίου και παλιού Τελωνείου), ο «Κισαμίτικος Αύγουστος», που φέτος τα έχει θέμα το «Κρητικό καλάθι». Στόχος των φετινών εκδηλώσεων, που θα συνδιοργανώσουν η Περιφερειακή Ενότητα Χανίων, ο Δήμος και η Κοινωφελής Επιχείρισή Κισάμου, είναι η προβολή των τοπικών προϊόντων της Κρήτης.
Η έκθεση θα διαρκέσει από την Παρασκευή 12 έως την Κυριακή 21 Αυγούστου με εκατό περίπτερα τα οποία θα εκθέτουν τοπικά προϊόντα και είδη λαϊκής τέχνης. Παράλληλα, καθ’ όλη τη διάρκεια του 10ημέρου θα πραγματοποιηθούν πολιτιστικές και άλλες παράλληλες εκδηλώσεις για την προβολή του πολιτισμού της Κρήτης και την περαιτέρω προσέλκυση επισκεπτών.
Στην έκθεση έχουν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν Βιοτέχνες, Συνεταιρισμοί, Παραγωγοί, Πολιτιστικοί Σύλλογοι και Δήμοι.

Πέμπτη 28 Ιουλίου 2011

ΒΡΑΔΙΑ ΣΥΡΤΟΥ ΣΤΙΣ ΛΟΥΣΑΚΙΕΣ





Ο πολιτιστικός σύλλογος Λουσακιών Κισάμου, διοργανώνει την καθιερωμένη βραδιά κρητικού συρτού, στον τόπο που πρωτοχορεύτηκε.
Η εκδήλωση θα λάβει χώρα στο δημοτικό σχολείο Λουσακιών, την 1η Αυγούστου και ώρα 21.00, καθώς και την 2η Αυγούστου στις 11.00 π.μ.
Η εκδήλωση, εκτός από την μουσική της Κρήτης, είναι αφιερωμένη και στις μουσικές παραδόσεις Μικράς Ασίας και Νήσων. Συμμετέχουν, το μουσικό συγκρότημα "ΝΕΡΤΕΡΑ", η χορευτική συντροφιά Λουσακιών, και η παραδοσιακή συντροφιά "ΟΝΕΙΡΟΚΡΗΤΕΣ". Στο μουσικό πρόγραμμα, ο Α.Μαρτσάκης με το συγκρότημα του.

Τετάρτη 13 Ιουλίου 2011

ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΣΤΗΝ ΣΠΗΛΙΑ ΚΙΣΑΜΟΥ

Οι συλλόγοι Κυριών και Δεσποινίδων και Πολιτιστικός σύλλογος Σπηλιάς Κισάμου, σας καλούν το Σάββατο 16 Ιουλίου 2011 στην πλατεία της Σπηλιάς για την "γιορτή λεμονιού".
Στο κρητικό πρόγραμμα, θα σας διασκεδάσουν οι Αφοι Περουλάκη.

Δευτέρα 27 Ιουνίου 2011

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΣΤΑΝΗΣ - ΤΟ ΑΗΔΟΝΙ ΤΟΥ ΣΕΛΙΝΟΥ




1944 - 2011

Δεν χρειάζονται ιδιαίτερες συστάσεις για τον μεγάλο καλλιτέχνη που έφυγε από κοντά μας πριν λίγες ημέρες. Ο Παναγιώτης Καστάνης, με το λαγούτο και το τραγούδι του έγραψε την δική του ιστορία, έβαλε την προσωπική του πινελιά στο ευρύ φάσμα της κρητικής μουσικής. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κάντανο Σελίνου και από έφηβος έμαθε να παίζει λαγούτο και να συμμετέχει ενεργά στα παραδοσιακά γλέντια. Θαυμαστής του Δημήτρη Γαλάνη, του Μανώλη Καρτσώνη και των Κουτσουρέληδων, δεν άργησε να αξιοποιήσει το ταλέντο του και να εξελιχθεί σε έναν από τους καλύτερους μουσικούς, όχι μόνο των Χανίων, αλλά της Κρήτης γενικότερα. Μοναδική χροιά, άψογη πενιά, συνεργάστηκε με τα κορυφαία βιολιά των Χανίων, όπως ο Μιχ.Κουνέλης, ο Κ.Παπαδάκης(Ναύτης), ο Παύλος Πολυράκης, ο Φώτης Κατράκης, ο Μανιός κλπ. Δισκογραφικά έχει αφήσει αξιόλογο έργο, επίσης παρέστει σε εκδηλώσεις των Κρητών της ομογένειας στο εξωτερικό. Για μερικά χρόνια παρουσίαζε την ραδιοφωνική εκπομπή του συλλόγου "Ο Χάρχαλης" στην τοπική ραδιοφωνία Χανίων. Δυστυχώς, σοβαρά προβληματα υγείας τον κράτησαν μακριά από την μουσική τα τελευταία 10-12 χρόνια. Ο Παναγιώτης Καστάνης θα μείνει σίγουρα αξέχαστος σε όλους μας.

Τετάρτη 22 Ιουνίου 2011

ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΗ: ΚΑΡΜΠΑΔΑΚΗΣ ΠΕΤΡΟΣ!

Παλαιά ηχογράφηση των 45 στροφών, με τον Πέτρο Καρμπαδάκη στο τραγούδι, τον Νικ.Σαριδάκη(Μαύρο) στο βιολί και τον Γιώργη Κουτσουρέλη στο λαγούτο. Παίζονται οι σκοποί: Παλιοκαστριανός συρτός του Κιώρου - Χαλεπιανός συρτός του Κουφιανού.




ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ:ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΤΗΚΕΣ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΤΟΥ ΧΑΡΙΛΑΟΥ!





Ακολουθεί ένα μικρό αλλά πολύ συγκλονιστικό απόσπασμα από την συνέντευξη του θρυλικού λυράρη Χαρίλαου Πιπεράκη στον ερασιτέχνη ερευνητή Ιωάννη Παπαδάκη που έλαβε χώρα το 1974 στην Αμερική, όπου ο μεγάλος λυράρης αναφέρεται στην σχέση του με τους Κισαμίτες μουσικούς και στα συρτά που έπαιξε. Ευχαριστούμε από καρδιάς, τον εγγονό του Ιωάννη Παπαδάκη, Κώστα, για την ευγενή και αποκλειστική παραχώρηση των κάτωθι ντοκουμέντων στο blog μας "ΚΙΣΑΜΟΣ, ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ" (http://kissamoschania.blogspot.com/).

===============================================================================

Ι.Π: Δηλαδή Χαρίλαε μου, πριν φύγεις από την Κρήτη δεν έπαιζες πολλά συρτά;

Χ.Π: Ήμουν νεότατος, χωρίς χνούδι στο μάγουλο να φανταστείς, τι να ξέρω από τον τεράστιο πλούτο της μουσικής μας κληρονομιάς; Εγώ την λύρα όπως σου είπα και πρίν, την έμαθα όταν δούλευα σερβιτόρος στο Ηράκλειο, δεκατριών σχεδόν ετών. Εκεί παίζανε πηδηχτά τραγούδια, πολλά λασιθιώτικα τραγούδια και τέτοια. Τα συρτά που ήξερα και ακούγαμε στο χωριό και χορεύαμε δεν ήταν δά και πάρα πολλά. Αυτά πιο πολύ προς τα μέσα τα παίζανε, Φουρνέ και Αλικιανού και Σέλινο και Κίσσαμος και στο Καστέλλι γύρω. Κι είχαμε έναν γέρο λυράρη στα μέρη μας, τον Αγγανά τον Στυλιανό από του Κουρνά και αυτόν ας πούμε άκουγα να παίζει συρτά πιο πολύ από άλλους τότε. Αυτός έκανε ωραία γυρίσματα στον πεντοζάλη και έχω πάρει μερικά δικά του και τα παίζω κι εγώ. Κι επίσης, ήταν ένας από τον Βαφέ, ο λεγόμενος Παλικαρογιάννης που έπαιζε ωραία λύρα και έπαιζε και αρκετά συρτά γιατί είχε επαφές με Σελινιώτες και από αυτόν άκουσα αρκετά...

Ι.Π: Δηλαδή από αυτούς έμαθες τους σκοπούς ε;

Χ.Π: Ναί, σαν μικρό παιδί, ναί, από αυτούς τα έμαθα. Και με αυτά τα ακούσματα ήρθα εδώ και έπαιζα στο ομογενές στοιχείο της Αμερικής, ήτανε χιλιάδες οι Κρήτες που δούλευαν εδώ και τους διασκέδαζα....

Ι.Π: Δεν σου έδειξε δηλαδή κανείς βιολιστής Κισσαμίτης τα συρτά;


Χ.Π: Ναί, εδιδάχθην τα συρτά, πιο μετά που ήρθα, περίπου το '28. Ήρθα στην Κρήτη για κάποιο διάστημα και ευτύχησα να γνωρίσω ένα εκ των σπουδαιοτέρων, τον Γεώργιο Μαργιάνο που έπαιζε από τα καλύτερα βιολιά στην Κρήτη. Πήγα στον χωριό του, τον Δραπανιά και έμεινα κοντά του περί τους πέντε - έξι μήνες για να δουλέψω στα παλαιά συρτά που παίζονταν τότε. Έμαθα πάρα πολλά κισσαμίτικα τραγούδια και άλλα τέτοια και μάλιστα, όταν επέστρεψα εδώ, εκυκλοφόρησα μια σειρά δίσκων με όλα αυτά τα τραγούδια που σημείωσαν τρομερή επιτυχία, όχι μόνο σε Κρήτες, αλλά σε όλο το Ελληνικό στοιχείο και έστειλα και δίσκους και στην Κρήτη, διότι είχα εκατοντάδες θαυμαστάς εκεί. Και να μην ξεχάσω, συνάντησα για λίγο δυστυχώς, τον άλλον μεγάλον καλλιτέχνη, τον Νίκο Χάρχαλη από την Κίσσαμο. Αυτός όμως ήταν πολύ απασχολημένος με το επάγγελμα γιατί είχε πολύ ζήτηση και συζητήσαμε διά την μουσική μας κληρονομιά και του έκανα και προσωπικά, κάλεσμα να μας επισκεφθεί εδώ, όπως και στον Μαργιάνο, αλλά η απόστασης είναι τεράστια και το επάγγελμα δεν επέτρεψε να εγκαταλείψουν την Κρήτη.

Ι.Π: Μάλιστα, ωραία. Πάντως από όλα αυτά που μου είπες Χαρίλαε, να υποθέσω ότι τα κρητικά συρτά που ηχογράφησες στους δίσκους, είναι παραδοσιακά. Ή, είναι συνθέσεις σου;

Χ.Π: Είναι παραδοσιακά τραγούδια, τα περισσότερα είναι κισσαμίτικης προελεύσεως. Βέβαια, έκανα κι εγώ προσωπικές μου συνθέσεις σε πάρα πολλά τραγούδια που αγαπήθηκαν από τον κόσμο και έχω γράψει και τα λόγια στα περισσότερα αυτά, είχα τεράστιο ρεπερτόριο. Διότι αγαπητέ μου, εγώ ήξερα να παίζω την μουσική ολόκληρης της Κρήτης, και τα τραγούδια της Κισσάμου και του Ρεθέμνους και της Σητείας καθότι είχα ερευνήσει την μουσική μας κληρονομιά με λεπτομέρεια και αγάπη.....[...]

Ι.Π: Τα τελευταία χρόνια στην Κρήτη, παίζεται από τους εκεί καλλιτέχνες, μια δική σου δημιουργία, ο Ξηροστερνιανός σκοπός. Πές μου λίγα πράγματα για αυτόν..

Χ.Π: Αυτό το τραγούδι αγαπητέ Γιάννη, το εδημιούργησα ώς ελάχιστον φόρο τιμής στο αγαπημένο μου χωριό, το Ξηροστέρνι Αποκορώνου του νομού Χανίων. Είναι η πρώτη μου δημιουργία και ίσως η μεγαλύτερη κρητική επιτυχία που κυκλοφόρησα στην δισκογραφία. Ενθυμούμαι χαρακτηριστικά ότι όταν άκουγα να παίζουν οι παλαιοί μουσικοί αυτό τον σκοπό, με έπιανε ένα ρίγος μεγάλο. Εδώ κατόπιν, επεξεργάστηκα εις βάθος την μελωδία αυτήν και θεώρησα σωστό να βάλω στίχους που περιγράφουν την ομορφιά του χωριού μου....

Ι.Π: Με συγχωρείς Χαρίλαε, υπήρχε από πρίν αυτή η μελωδία; Δεν είναι δηλαδή δικης σου έμπνευσης;

Χ.Π: Ναί, δική μου είναι βεβαίως. Παίζανε σκοπούς σαν αυτούς οι ντόπιοι καλλιτέχνες, κι ο Αγγανάς και ο Κουφιανός και άλλοι πολλοί, εγώ όμως αυτό το τραγούδι το μελέτησα, εργάστηκα στα μελωδικά του γυρίσματα και βέβαια, έδωσα τους στίχους για να μείνει έτσι όπως έχει μείνει στην ιστορία της μουσικής μας και του έκανα....

Ι.Π: Συγνώμη για την διακοπή, αλλά τελικά, παιζόταν από πριν αυτό το τραγούδι;

Χ.Π: Όχι, με τους στίχους που εγώ τους έβαλα, όχι. Παιζόταν κάτι παρόμοιο κι ο Χάρχαλης μάλιστα μου είχε αναφέρει ότι το ήξερε να το παίζει κι αυτός και μου το έπαιξε μάλιστα, αλλά με άλλον στίχο και κάποια άλλα γυρίσματα που διαφέρουν από τον Ξηροστερνιανό σκοπό.....[...].

ΣΤΡΑΤΗΣ ΠΑΛΙΜΕΤΑΚΗΣ(ΠΑΛΙΜΕΤΗΣ)





1866 - 1916(;)

Ο θρυλικός Χάρχαλης στην συνέντευξη του στον Γιάννη Παπαδάκη, μεταξύ άλλων είχε αναφέρει: " Ήτανε ένας Παλιμέτης, πήγα μερικές φορές και μου’δειξε λίγα πράματα, ήτανε καλός αυτός."
Ο Στρατής Παλιμετάκης, ή Παλιμέτης, χρημάτισε ώς δάσκαλος για ένα διάστημα του μεγάλου Χάρχαλη. Βιολιστής παλαιός, από τους παλαιότερους, γεννήθηκε και έζησε όλα του τα χρόνια στον Άη Κυρ Γιάννη Κισάμου. Δύσκολα τα χρόνια, πρωτόγονα τα μέσα, όμως ο Παλιμέτης με του βιολί του άφησε κυριολεκτικά εποχή στο χωριό του, αλλά και στα γειτονικά χωριά. Οι βιολιστές των επόμενων γενεών διδάχθηκαν πολλά από τον φιλόξενο Παλιμέτη, καθώς όπως λέγεται, δίδαξε το όργανο σε αρκετά νέα παιδιά εκείνη την εποχή. Υπάρχει και ένας σκοπός συρτού, μια πανέμορφη - ανέκδοτη μελωδία, ο Συρτός του Παλιμέτη, που δυστυχώς έχει καταγραφεί μόνο σε ερευνητικό επίπεδο και έχει παραποιηθεί αρκετά στις μέρες μας.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΚΑΚΗΣ

(Φωτο: Από το βιβλίο του Θ.Δεικτάκη "Χανιώτες Λαϊκοί μουσικοί που δεν υπάρχουν πιά, τόμος Ά")


1881 - 1963

Ο Γεώργιος Νικολακάκης ήταν ένας παλιός βιολιστής από τις Καλάθενες Κισάμου που άκμασε από την πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα έως και τα χρόνια του μεσοπολέμου. Καλός χειριστής του δοξαριού αλλά και καλός τραγουδιστής, έπαιξε σχεδόν σε όλη την έκταση της δυτικής Κισάμου, ακόμα και μέχρι τα κοντινά χωριά του δυτικού Σελίνου. Μαζί του στα γλέντια, τα περίφημα λαγούτα των Σγουρομάλληδων, του Μιχ.Ανδρουλάκη και του Σταύρου Μαυροδημητράκη. Διατέλεσε και δάσκαλος για ένα διάστημα του καταξιωμένου βιολιστή, του Φώτη Κατράκη. Λέγεται από πολλούς, ότι αυτός έδωσε τα ερεθίσματα στον αδικοχαμένο και θρυλικό Ευθύμη Λυραντωνάκη ούτως ώστε ο δεύτερος να ξεκινήσει την μουσική του ενασχόληση. Ο Γεώργιος Νικολακάκης αποτέλεσε την φυσική συνέχεια της πλειάδας των καλλιτεχνών που άκμασαν στις Καλάθενες Κισάμου μέχρι και την δεκαετία του '70.

Δευτέρα 20 Ιουνίου 2011

ΚΩΣΤΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ

Πανοραμική άποψη των Παλαιών Ρουμάτων.



1914 - 1977

Ο Κώστας Δημητριάδης ήταν ένας παλιός-παραδοσιακός βιολιστής, γεννημένος στα Παλαιά Ρούματα Κισάμου, στο κεφαλοχώρι αυτό που δεσπόζει πολλά χρόνια τώρα στο μουσικό γίγνεσθαι του τόπου μας. Ο Κώστας Δημητριάδης άκμασε κυρίως στα χρόνια του μεσοπολέμου με πολλά γλέντια στο ενεργητικό του, τόσο στα Παλαιά Ρούματα, όσο και στα όμορα χωριά των επαρχιών Κισάμου και Σελίνου. Έπαιξε με συγχωριανούς του λαγουτιέρηδες όπως ο αείμνηστος Στεφανής Λιονάκης και ο Γουβεροσταμάτης. Μετακατοχικά ανέβηκε στην Αθήνα όπου και ασχολήθηκε με την υποκριτική τέχνη.

ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΝΔΡΟΥΛΑΚΗΣ




1918 - 2004

Ο Μιχάλης Ανδρουλάκης υπήρξε ένας εκ των σημαντικότερων χειριστών του λαγούτου, που άκμασε κυρίως από τα τέλη της δεκαετίας του '30 κι έπειτα. Γεννήθηκε στις Καλάθενες Κισάμου και βίωσε την γνήσια μουσική έκφραση της περιοχής εκείνης της περιόδου, μια μουσική έκφραση που βρισκόταν σε πλήρη ακμή. Πολύ καλός δεξιοτέχνης, συνεργάστηκε με πλήθος βιολιστών, ξεχωρίζουμε μερικούς όπως ο Μ.Σκορδυλάκης, ο Μαν.Γιακουμάκης, ο Μαν.Μυλωνάκης, ο Γρηγ.Μαθιουδάκης. Ακόμα και με τον Θανάση Σκορδαλό έπαιξε για μια περίοδο, όταν ακόμα ο Σκορδαλός έκανε τα πρώτα του - δειλά - βήματα στην μουσική. Ατόφιο κισαμίτικο - πρίμο παίξιμο, δέσποζε μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του '80. Εκτενείς πληροφορίες για το βιογραφικό του Μιχ.Ανδρουλάκη, μπορούμε να πάρουμε και από το σημαντικό πόνημα του Θαν.Δεικτάκη "Χανιώτες Λαϊκοί μουσικοί που δεν υπάρχουν πιά, τόμος ΄Β". Ο Μιχάλης Ανδρουλάκης με την χαρακτηριστική πενιά του, σφράγισε την μουσική συνείδηση του κόσμου και ήταν ένας εκ των τελευταίων "μεγάλων" Καλαθενιωτών μουσικών που πρόσφεραν τα μέγιστα.

O ΝΑΥΤΗΣ ΜΙΛΑΕΙ ΣΤΗΝ TULIA MAGRINI

Διαβάστε μια παλιά συνέντευξη του Κ.Παπαδάκη(Ναύτη) στην διεθνούς φήμης Ιταλίδα μουσικολόγο Tulia Magrini. Η συνέντευξη αυτή είχε μεταφραστεί και παρουσιαστεί στα ελληνικά πριν μερικά χρόνια από εμάς για χάρη του παλιού πόρταλ "Cretan Music". Σε πρώτη παρουσίαση,την βρίσκουμε στην ιστοσελίδα της μουσικολόγου σχετικά με την έρευνα της στην κρητική μουσική μέσω του πανεπιστημίου της Μπολόνια.
-----------------------------------------------------------------------

«….Γεννήθηκα στο Καστέλλι της Κισσάμου, στην Κρήτη το 1920.Ο πατέρας μου, Βασίλης Παπαδάκης έπαιζε βιολί, όπως επίσης και ο παππούς μου και ο προπάππος μου.Για περίπου πέντε με έξι γενιές όλοι στην οικογένεια μου έπαιζαν βιολί. Ο πατέρας μου αγόρασε ένα βιολί για τον μεγαλύτερο αδελφό μου και ξεκίνησε να του μαθαίνει να παίζει. Δεν με άφηναν όμως να το αγγίζω έως ότου έγινα επτά ετών.
Όταν όμως όλοι ήταν εκτός σπιτιού το έπαιρνα και έπαιζα μόνος μου αυτά που άκουγα και έπαιζαν οι άλλοι. Αυτό γινόταν για τέσσερις με πέντε μήνες.Μια μέρα ο πατέρας μου ήρθε νωρίς στο σπίτι την ώρα έπαιζα. Άκουσε που έπαιζα και νόμιζε πως ήταν ο αδελφός μου και ότι έπαιζε καλύτερα από ότι συνήθως. Κατόπιν άνοιξε την πόρτα με είδε και είπε ¨ αυτός θα γίνει καλός βιολάτορας¨. Μετά αποφάσισε να μου δώσει κάποια μαθήματα μαζί με τον αδελφό μου και να μας δείξει όλο το ρεπερτόριο που περιλάμβανε χορούς από την Κρήτη, από την Μικρά Ασία, από την Ήπειρο και την Πελοπόννησο….»

«Μετά από δύο χρόνια, βρήκα ένα άλλο νέο παιδί, περίπου δεκατεσσάρων ετών. Έπαιζε λαγούτο και ξεκινήσαμε να παίζουμε μαζί. Μετά από πρόβες ενός μήνα μου είπε ¨ας ξεκινήσουμε να παίζουμε σε ταβέρνες¨. Έτσι αρχίσαμε να παίζουμε σε ταβέρνες κάθε βράδυ και ο κόσμος ερχόταν, χόρευε και μας πετούσε χρήματα.
Οι μαγαζάτορες μας έλεγαν ¨ελάτε να παίξετε και σε εμάς¨ γιατί διασκεδάζαμε τον κόσμο που έπινε και χόρευε και έκανε καλύτερο τζίρο.

Όταν ήμουν εννέα ετών μπορούσα να παίξω και άλλα είδη ελληνικών χορών όπως τσάμικα, καλαματιανά, όπως και χορούς της Σμύρνης.

Ένα βράδυ ήρθε κάποιος και είπε ότι ετοιμαζόταν να παντρευτεί σε τέσσερις εβδομάδες και αν μπορούσαμε να παίξουμε εμείς στον γάμο. Δέχθηκα και αυτός μετά πήγε να το πεί και του πατέρα μου, τον οποίο και γνώριζε καλά. Ο πατέρας μου είπε τότε ¨ακόμα είναι παιδιά,δεν θα μπορέσουν να αντέξουν τόσες μέρες. Αν θές θα έρθω να σου παίξω εγώ και θα σου φέρω τα παιδιά να σου παίξουν λίγο.¨ Τότε αυτός απάντησε ότι ήθελε μόνο εμάς.

Μετά από τέσσερις εβδομάδες ήρθε και μας πήρε και μας πήγε σε ένα χωριό, τους Λάκκους και εκεί παίξαμε για τρείς ημέρες και όλοι μας έδωσαν και χρήματα, περίπου 3.500 δραχμές, πολλά λεφτά για τότε.

Εκείνη την εποχή ένας δάσκαλος έπαιρνε μόλις 600 δραχμές το μήνα!

Αυτή ήταν λοιπόν η πρώτη φορά που έπαιξα σε γάμο. Μετά από αυτό ξεκίνησα να παίζω σε πανηγύρια, σε γάμους, σε βαπτίσεις και σε χοροσπερίδες. Έτσι, άφησα το σχολείο και σταμάτησα και από τις ταβέρνες γιατί δεν είχα πλέον χρόνο.Με περίμενε πολύ δουλειά….»

«…Το 1938 η οικογένεια μου ήρθε στην Αθήνα και εγώ ξεκίνησα να παίζω και μπουζούκι στον Πειραιά. Έπαιζα ρεμπέτικα μαζί με άλλους ρεμπέτες, όπως ο Καλδάρας και ο Πετσάλης. Επίσης έπαιζα βιολί για το ραδιόφωνο των Αθηνών μια φορά την εβδομάδα και έπαιρνα 1.000 δραχμές κάθε φορά. Τότε ήμουν ο μοναδικός κρητικός μουσικός που έπαιζε κάθε εβδομάδα για το ραδιόφωνο. Κάποιες φορές ο Κουτσουρέλης με τον Μαύρο ερχόντουσαν επίσης και έπαιζαν στο ραδιόφωνο.Μέχρι εκείνη την στιγμή το βιολί ήταν το κύριο όργανο της κρητικής μουσικής….»

«….Ήμουν στην Αθήνα την περίοδο του πολέμου και κατόπιν κατέβηκα ξανά στην Κρήτη. Το 1945 κατατάχθηκα στο πολεμικό ναυτικό και έπαιζα πάντα με την ναυτική στολή. Από εκεί μου έμεινε το παρατσούκλι ¨Ναύτης¨. Στα Χανιά έπαιζα και μπουζούκι και έφιαξα ένα συγκρότημα, το πρώτο το οποίο έπαιζε ρεμπέτικα και ταμπαχανιώτικα. Ο Σαρημανώλης και άλλοι Μικρασιάτες μουσικοί έπαιζαν μαζί μου. Παίζαμε κάθε βράδυ στου Μπολλάρη. Ο μαγαζάτορας θυμάμαι μας έδινε 50 δραχμές κάθε βράδυ.

Τότε άνοιξε ένας ραδιοφωνικός σταθμός στα Χανιά και ο ιδιοκτήτης με προσκάλεσε να παίξω βιολί και μπουζούκι. Ένα βράδυ, ένας παλιός φίλος ο οποίος έπαιζε σαντούρι ήρθε και μου είπε ¨Κώστα, έχω ένα γάμο και οι συμπέθεροι είναι από την Κωνσταντινούπολη και κανείς μουσικός εδώ δεν ξέρει να παίζει Πολίτικα τραγούδια.Έλα να παίξεις βιολί μαζί μου¨. Έπαιξα πολλές ώρες εκεί, μου άρεσε και κατόπιν στο ραδιόφωνο που έπαιξα αποφάσισα να παίζω μόνο σε γάμους. Έδωσα λοιπόν την διεύθυνση μου και μετά από μερικές μέρες δέχθηκα πολλές προτάσεις για γάμους. Και έτσι, με το βιολί μου και μόνο έπαιζα σε δύο τρείς γάμους την εβδομάδα. Και σταμάτησα να παίζω μπουζούκι. Αυτό ήταν μέχρι το 1949…»

«….Το 1949 ξαναπήγα στην Αθήνα, η οικογένεια μου βλέπεις δεν ήθελε την γυναίκα μου για νύφη. Ξεκίνησα να παίζω βιολί στην ραδιοφωνία Αθηνών και τα βράδια έπαιζα στην ταβέρνα «Τα Χανιά». Παράλληλα εργαζόμουν και ως οδηγός λεωφορείων. Έμεινα στην Αθήνα μέχρι το 1953, όπου και ξαναγύρισα στα Χανιά, αποκτώντας το πρώτο μου παιδί.
Το 1955 ο Σίμων Καράς, ο οποίος υποτίθεται ότι πρόσεχε την παραδοσιακή μας μουσική, διέταξε να απαγορευτεί η προβολή του βιολιού ως όργανο της κρητικής μουσικής από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης . Αυτή η απαγόρευση ισχύει ακόμα. Τότε δεν προβάλονταν από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης πολλοί ονομαστοί λυράδηδες, πλήν ελαχίστων, από τότε και μετά όλοι ξεκίνησαν να παίζουν λύρα…»

«…Το 1959 έφυγα και πήγα στην Αμερική, στο Σικάγο αρχικά και το ξεκίνημα εκεί ήταν πολύ δύσκολο για εμένα. Οπωσδήποτε κανείς δεν με ήξερε εκεί σαν μουσικό. Όταν ζήτησα δουλειά σε ελληνικά εστιατόρια και τους έλεγα ότι παίζω βιολί, μου απαντούσαν ότι δεν με χρειάζονται. Με ρώτησαν αν έπαιζα κιθάρα, κρουστά, κλαρίνο ή μπουζούκι. Όμως είχα σταματήσει να παίζω μπουζούκι. Έπρεπε να ζήσω όμως με κάποιο άλλο τρόπο. Και ξεκίνησα σαν χρωματιστής, εργαζόμουν ακόμα και στους ουρανοξύστες. Για κάθε καλή και δύσκολη δουλειά έπαιρνα 12.000 δολλάρια και έτσι μπόρεσα να αγοράσω ένα σπίτι, ένα αυτοκίνητο και…ένα μπουζούκι! Μετά μάλιστα από λίγους μήνες τα δάχτυλα μου προσαρμόστηκαν ξανά στο μπουζούκι και ξεκίνησα να παίζω ξανά με ένα συγκρότημα και μετά από πολλές πρόβες ήμασταν έτοιμοι να παίξουμε σε γάμους και βαπτίσεις. Παίξαμε σε όλη την χώρα των Η.Π.Α. Αργότερα χώρισα με την γυναίκα μου και πήγα στην Νέα Υόρκη όπου και έμεινα στην Αστόρια. Εκεί άνοιξα σούπερ μάρκετ και βρήκα ένα άλλο συγκρότημα και άρχισα πάλι να παίζω μπουζούκι και βιολί. Εργαζόμασταν κυρίως σε γαμήλια γλέντια Ελλήνων που κατάγονταν από όλα τα μέρη της Ελλάδας και παίζαμε τσάμικα, καλαματιανά, ρεμπέτικα και βέβαια κρητικά….»

«..Τέλος, άφησα την Νέα Υόρκη και επέστρεψα στην Κρήτη, όπου και ξαναπαντρεύτηκα το 1975. Έμεινα εδώ λοιπόν και έπαιζα βιολί μαζί με τον λαγουτιέρη Στέλιο Λαϊνάκη, όπου και την περίοδο '81 – '86 επεκτάθηκα μέχρι και την Αυστραλία με την οικογένεια μου. Όλη την περίοδο επίσης διεξήγαγα έναν αγώνα υπεράσπισης του βιολιού από τα χρόνια που απαγορεύτηκε . Όταν ήμουν μικρό παιδί και μάθαινα να παίζω βιολί, ζητούσα από τους παλαιότερους μουσικούς να μου δείξουν τις διαφορές των χορών μεταξύ τους, καθώς και τα γνήσια κρητικά τραγούδια με τις αυθεντικές τους ονομασίες. Και όλα αυτά που μάθαινα, τα κρατούσα σημειωμένα…..».

ΓΙΑ ΝΑ ΑΠΟΦΕΥΓΟΝΤΑΙ ΟΙ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ...

Πριν αρκετούς μήνες, δημοσιεύσαμε από το blog μας, ένα παλιό ντοκουμέντο σχετικά με την λύρα, το οποίο βασίζεται στις ιστορικές αναφορές του Γάλλου προξένου της Κρήτης το 1825, X.Fabre Quettes. Το ντοκουμέντο αυτό μας το είχε στείλει μέσω e-mail ο καλός φίλος Γιώργος Τζανακάκης, δικηγόρος στο επάγγελμα και φανατικός ερασιτέχνης ερευνητής της μουσικής μας, ο οποίος ζεί και εργάζεται μόνιμα στο Λονδίνο τα τελευταία 10 χρόνια. Το ντοκουμέντο αυτό ξεσήκωσε μια θύελλα ποικίλων αντιδράσεων και ίσως και να θίχθηκαν κάποιοι φίλοι, προφανώς φίλοι της λύρας, αλλά και λυράρηδες. Σκοπός αυτό του blog είναι να προβάλει τα ΠΑΝΤΑ και τους ΠΑΝΤΕΣ. Και αυτό, πιστεύω να είναι κατανοητό. Σκοπός επίσης του blog είναι να αναφέρει ΠΑΝΤΑ τις ΠΗΓΕΣ του, ως προς την όποια καλοπροαίρετη ή μή, εξακρίβωση των ντοκουμέντων που κατά καιρούς αναρτούμε. Αν λοιπόν, ορισμένοι θίχθηκαν τόσο πολύ και έφτασαν σε σημείο να κάνουν "κους-κους" ακόμα και στο Facebook ως προς την..."διάθεση" των συντακτών, ώς προς το αν "ειρωνευόμαστε" κλπ κλπ...η απάντηση είναι απλή: Κύριοι(και κύριε λυράρη) έχουμε συμπεριλάβει στις παρουσιάσεις μας, ακόμα και ΕΣΑΣ, κι όχι μόνο αυτό, αλλά με τα καλύτερα σχόλια προς τα πρόσωπα σας. Αν λοιπόν θεωρείτε ότι το μόνο που μας αρμόζει, είναι να μας λασπολογείτε μέσω facebook και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό χωρίς ΟΥΔΕΠΟΤΕ να έχουμε θίξει ατομικά εσάς(το αντίθετο μάλλον), τότε η λέξη είναι μία: Ημαρτον!

Παρασκευή 10 Ιουνίου 2011

ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ - ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΜΑΥΡΟΔΗΜΗΤΡΑΚΗ

Παραθέτουμε μερικά αποσπάσματα από την ερασιτεχνική συνέντευξη του αείμνηστου και τρανού λαγουτιέρη, Σταύρου Μαυροδημητράκη στον ερασιτέχνη μελετητή Ιωάννη Παπαδάκη (Ελληνοαμερικάνο) που έλαβε χώρα τον Ιούνιο του 1978 στον Πειραιά. Ευχαριστούμε από καρδιάς τους απογόνους του Ι.Παπαδάκη, Μανώλη-Κώστα-Ελένη για την ευγενή παραχώρηση και την άδεια δημοσίευσης από το blog "kissamoschania.blogspot" των αποσπασμάτων αυτών, καθώς και για τα αποσπάσματα από συνεντεύξεις άλλων καλλιτεχνών που θα προβληθούν αποκλειστικά στο μέλλον από το blog μας.






Ι.Π: Πως το πήρες απόφαση να ασχοληθείς με την μουσική, με τα όργανα;

Σ.Μ: Εγώ τα ζούσα τα όργανα καθημερινώς στο σπίτι που μέναμε. Μα κάθε μέρα σου λέω. Έπαιζε ο πατέρας μου λύρα, καλή λύρα. Κι ήτανε, πώς να στο πώ, ήτανε φίρμα όπως λέμε σήμερα, τον ξέρανε σε όλη την επαρχία Κισσάμου κι ακόμα παραπέρα. Στα Μαρεδιανά προπάντων όλα τα γλέντια τα είχε ο πατέρας μου, στεφανώσεις, αρραβωνιάσεις, πανηγύρια. Ήτανε κι άλλος ένας γεροντής, ο Μανιατάκης ο Γιάννης, βιολί έπαιζε αυτός πρώτης γραμμής, αυτοί ήτανε στο χωριό, ο πατέρας μου και ο Μανιατάκης. Τα γλέντια των Μαρεδιανών τα είχανε αυτοί οι δύο. Εγώ που λές, αυτούς άκουγα κάθε μέρα, θες να είναι στον καφενέ, θες να είναι στις πεζούλες στην εκκλησία, παντού δηλαδή…..

Ι.Π: Συγνώμη που σε διακόπτω, αλλά εσύ όμως, δεν έμαθες λύρα...

Σ.Μ: Όχι, δεν έμαθα, δεν μου άρεσε η λύρα εμένα. Εγώ σαν πρωτάκουσα τον γέρο Κουτσουρέλη να παίζει το λαγούτο, ξετρελάθηκα. Έπαιζε, το θυμάμαι σαν να’ναι χθές, έπαιζε με τον πατέρα μου στον γάμο του Μαυροδημήτρη του Στέλιο και ήμουνα δεν ήμουνα πέντε – έξι χρονών. Και όταν γύρισα από τον γάμο δεν έκλεισα μάτι, παρά όταν ήρθε ο πατέρας μου στο σπίτι του είπα, να μου πάρεις ένα λαγούτο. Αυτός όμως ήτανε φτωχός και το λαγούτο έκαμε πολλούς παράδες, αλλά να σου πώ, δεν ήθελε και πολύ να ακολουθήσω το επάγγελμα, κυρίως αυτό δηλαδή. Με τα πολλά, πήρα ένα μαντολινάκι και αρχίνισα μοναχός μου να παίζω και με το που’θελε να σχολάσει η λειτουργία την Κυριακή, καθόμουν στις πεζούλες στην εκκλησία κι έπαιζα και χορεύανε τα κοπελάκια του χωριού.

Ι.Π: Με μαντολίνο λοιπόν ξεκίνησες;

Σ.Μ: Ναι, μαντολίνο, ένα παλιό μαντολινάκι που το είχε πάρει ο πατέρα μου από έναν από το Καστέλλι. Έπαιζα μαντολίνο μέχρι να μεγαλώσω λιγάκι, εκεί στα δέκα περίπου με δώδεκα, αφού είδε ο πατέρας μου ότι δεν αλλάζω τα μυαλά μου, πήγε και μου αγόρασε ένα λαγούτο από τα Χανιά και έμαθα μοναχός μου να παίζω πιο πολύ. Έκανα δύο μαθήματα στου γέρο Κουτσουρέλη, ίσα ίσα για να μάθω να το κουρντίζω και να το πιάνω και τα υπόλοιπα όλα μοναχός μου.

Ι.Π: Θυμάσαι να μου πείς πότε έπαιξε σε γλέντι με το λαγούτο;

Σ.Μ (γέλια) το πρώτο γλέντι λένε ότι είναι σαν την πρώτη αγαπητικιά, έτσι δεν λενε; Δεν το ξεχνάς που να περάσουνε εκατό χρόνοι. Ήτανε το 1914, δεκατεσσάρων χρονών ακριβώς ήμουνα και καλά καλά δεν ήμουν ξετελεμένος στο όργανο, παρά ένας από τα Σκουλουδιανά με κάλεσε να παίξω σε μια βάφτιση που έκανε και πήγα κι έτρεμα σαν τον λαγό, κατέεις γιατί; Γιατί θα έπαιζα με τον Κουνελοκωστή. Μεγάλο πράμα για εκείνα τα χρόνια και μεγάλη, πώς να στο πώ, μεγάλη υπόθεση, τιμή. Και πήγα κι έπαιξα και τα πήγα μια χαρά κι ας πούμε πήρα θάρρος. Και μετά του πήρα τον αέρα και έπαιζα όπου με καλούσανε. Και με τον πατέρα μου, μην ξεχάσω να πώ ότι πρίν το μεγάλο γλέντι με τον Κουνελοκωστή, είχα παίξει με τον πατέρα μου σε αρκετές χαροκοπιές στο χωριό. Αλλά και μετά, μέχρι να πάω δεκάξι χρονών, έπαιζα με τον πατέρα μου, μέχρι που με άκουσε ο μακαρίτης ο Χάρχαλης και μου είπε….

Ι.Π: Τότε γνωρίστηκες με τον Χάρχαλη;

Σ.Μ: Ναι, ακριβώς δεκάξι χρονών έπαιξα με τον Χάρχαλη στην Αγιά Τριάδα στα Καλουδιανά στο πανηγύρι. Εκάναμε από πρίν, δέκα μέρες μπρόβες για να δεί αν μπορώ να του ακολουθήσω και ύστερα μου έκανε, εντάξει είσαι Σταυράκη, θα γίνεις πρώτης τάξεως οργανοπαίχτης.

Ι.Π: Πώς γνωρίστηκες με τον Χάρχαλη;

Σ.Μ: Από την μεριά του πατέρα μου, του έλεγε του Χάρχαλη, έχω το κοπέλι μου που παίζει λαγούτο και του έκανε ο Χάρχαλης, φέρ’τον μου να τον ακούσω. Και του άρεσα και μου είπε να παίξουμε σε μερικά γλέντια μαζί. Και πήγε η συχωρεμένη η μάνα μου θυμάμαι και μου ψώνισε καλά ρούχα, σκολινά για να πάω να παίξω στο πανηγύρι δίπλα στον Χάρχαλη.

Ι.Π: Και έτσι λοιπόν συνέχισες να παίζεις με τον Χάρχαλη;

Σ.Μ: Όχι, τότε δεν έπαιξα πολύ γιατί είχα κατέβει στο Καστέλλι και δούλευα σε ενούς τσαγκάρη για να μάθω την δουλειά και επειδή ο Χάρχαλης έπαιζε συνέχεια σε γλέντια ακόμα και σε μακρινούς τόπους, δεν μπορούσα να αφήσω το μαγαζί και να τρέχω στα γλέντια μαζί του.

Ι.Π: Οπότε, σταμάτησες να παίζεις;

Σ.Μ: Μόνο με τον Χάρχαλη, ναι. Γιατί όμως, τότε βρήκα ένα κοπελάκι νέο, τον Μανώλη τον Μυλωνάκη που μετά έγινε μεγάλος καλλιτέχνης, άριστος και είδα ότι έπαιζε καλό βιολί και τον ξεκίνησα εγώ. Τον έσπρωξα στο επάγγελμα, ήτανε δυό-τρία χρόνια μικρότερος μου και επειδή εγώ είχα κάνει ήδη γνωριμίες στο Καστέλλι, παίζαμε συχνά σε γλέντια εκεί. Και με τον Μανιατάκη τον Γιάννη που τότε ήτανε μεγάλος στην ηλικία, παίξαμε θυμάμαι τρείς-τέσσερις φορές. Μα ύστερα μπήκα στην χωροφυλακή και έγινε και ο πόλεμος στην Μικρά Ασία και με πήρανε στρατιώτη και σταμάτησα μέχρι την οπισθοχώρηση και που ξανάρθα στην Κρήτη.

Ι.Π: Και μετά που ξανάρθες με ποιόν έπαιξες;

Σ.Μ: Μετά, μέχρι και να ανέβω στην Αθήνα έπαιζα με τον Χάρχαλη. Έπαιξα και με τον Μυλωνάκη και με τον Κουνελοκωστή και με τον Γιώργη τον Νικολακάκη και με άλλους. Αλλά πιο πολύ με τον Χάρχαλη. Μαζί γράψαμε και δίσκους, δύο δίσκους, στα τέλη του ’20 με αρχές του ’30 και κάνανε μεγάλη επιτυχία γιατί δεν ήτανε τότε εύκολο να γράψει κάποιος δίσκο...[...]

Ι.Π: Ο Χάρχαλης πώς σε αντιμετώπιζε;

Σ.Μ: Με αγαπούσε πολύ ο μακαρίτης, πάρα πολύ. Δηλαδή, τα χρόνια που έπαιξα μαζί του ήταν τα καλύτερα μου, γυρίσαμε όλο τον νομό Χανίων, πήγαμε και στο Ρέθεμνος και στα Σφακιά, πολλά γλέντια. Ο Χάρχαλης ήτανε άνθρωπος δίκαιος, δηλαδή, αν σε έβλεπε και προσπαθούσες και δεν ήσουνα σαλταδόρος, σου φερότανε πολύ καλά. Ακόμα και όταν ήτανε να κάνουμε την μοιρασιά μετά το γλέντι, μου έδινε το μερτικό μου και ακόμα παραπάνω μερικές φορές....[...]

Ι.Π: Ποιους λαγουτιέρηδες είχες σαν παραδείγματα όταν ξεκινούσες την σταδιοδρομία σου;

Σ.Μ: Εκείνα τα χρόνια Γιάννη τα λαγούτα ήτανε λίγα. Για να καταλάβεις δηλαδή τι σου λέω, στους δέκα που παίζανε όργανο, οι οχτώ παίζανε βιολί και οι δυό παίζανε λαγούτα. Ήτανε πολύ ακριβό και δυσκολόβρεστο όργανο το λαγούτο και δύσκολο κιόλας. Ο γέρο-Κουτσουρέλης έπαιζε καλό όργανο, ήτανε κι ο γέρο-Σγουρομάλλης, ο Μπέρτης ήτανε, ο Κεραμιανός ήτανε, ο Παπαδογιώργης ήτανε, κι άλλοι που δεν θυμούμαι και καλά. Μα αυτοί οι περισσότεροι παίζανε κιθαρίστικα, συνοδευτικά, δεν παίζανε πενιές, κοσκινίζανε, ο γέρο-Κουτσουρέλης έπαιζε πιο μπερντελίδικα λίγο και ο Παπαδογιώργης έπαιζε κι αυτός μπερντελίδικα. Εγώ το άλλαξα το σύστημα και έπαιζα μόνο μπερντελίδικα, πενιές δηλαδή καθαρές, χωρίς κοπανήματα σαν αυτά που ακούμε σήμερα από τσοι νεώτερους.

Ι.Π: Και ο Κουτσουρέλης ο Γιώργος όμως έπαιζε πρίμο λαγούτο και σολάριζε….

Σ.Μ: Ο Γιώργης ήτανε μετά από μένα, πιο μικρός. Από εμένα άκουσε και πήρε παράδειγμα, άμε να τον ρωτήσεις και θα στο πεί. Ερχότανε που ήτανε κοπελάκι με τα κοντά παντελονάκια και με άκουγε τότε που έπαιζα με τον Χάρχαλη και του άρεσε έτσι όπως έπαιζα και με μελετούσε μετά. Εγώ προσωπικά του είχα κάνει δύο μαθήματα, ερχότανε στο τσαγκάρικο που δούλευα και του έδειξα. Και βέβαια, εξελίχθηκε κι αυτός μετά και έγινε αυτός που είναι, ένας δηλαδή σωστός και δυνατός τεχνίτης του λαγούτο παγκρητίως. Και εγώ δεν ντρέπομαι να το πώ, η αλήθεια είναι, ο Κουτσουρέλης αυτά που παίζει, θέλει εκατό δίπλα του να του κοντράρουνε. Κι αυτός ήτανε που έκανε το λαγούτο δυνατό όργανο και όχι μπασαδόρικο.

Ι.Π: Σωστά, ναι, αλλά από ότι ξέρω, το είπες κι εσύ πριν και συμφωνώ, εσύ ήσουν ο πρώτος που έδωσε άλλη γραμμή στο παίξιμο…

Σ.Μ: Ναι, αυτό είναι αλήθεια, εμένα μου άρεσε αυτό που παίζει το βιολί να το παίζει και το λαγούτο και έτσι το έκανα κι εγώ, αυτά που παίζανε οι βιολατόροι και οι λυράρηδες να τα παίζω ακριβώς πριμαδόρικα κι εγώ…

Ι.Π: Είπες για λυράρηδες και ξέρω ότι δούλεψες με αρκετούς. Πές μου λίγο για αυτούς..

Σ.Μ: Ναι, έπαιξα με δυνατούς καλλιτέχνες της λύρας στα χρόνια που δούλεψα. Με τον αείμνηστο Καραβίτη έπαιξα πολλές φορές, κυρίως στην Αθήνα και γράψαμε και δίσκους μαζί και ο Καραβίτης με αγαπούσε πάρα πολύ, ήτανε ο μακαρίτης σαν το αηδόνι όταν τραγουδούσε. Ύστερα έπαιξα με τον Μουζουράκη, Ρεθυμνιώτης κι αυτός λυράρης, κι ο Σκορδαλός κάποτε μου είχε προτείνει να παίξουμε και βέβαια έπαιξα με τον Μουντάκη στην Αθήνα στις ταβέρνες και στις εκδηλώσεις του συλλόγου «Η Ομόνοια»…

Ι.Π: Ο Μουζουράκης ποιος είναι;

Σ.Μ: Ο Γιώργης ο Μουζουράκης από το Αμάρι, της γενιάς μου λυράρης, με τον οποίο γνωρίστηκα στα Χανιά που υπηρετούσε αυτός στην χωροφυλακή και προσωπικά εγώ του είχα κάμει μαθήματα στα συρτά διότι ουδείς εξ αυτών τα εγνώριζε εκείνα τα χρόνια. Το ίδιο και ο Καραβίτης δηλαδή. Τους έδειξα εγώ κι ο μακαρίτης ο Μαργιάνος ο Γιώργης ο βιολάτορας. Αυτοί ήταν φιλόμουσοι και μερακλήδες όλοι τους και καθίσανε και μάθανε δυό-τρία πράγματα.
Ο Καραβίτης βέβαια, επειδή δούλεψε πολύ και ήταν και δυνατό δοξάρι, κατάφερε και τα έπαιξε πολύ καλύτερα από όλους εκείνα τα χρόνια. Τον παραδεχόντουσαν όλοι οι παλαιοί, κι ο Χάρχαλης και ο Μαργιάνος και όλοι…

Ι.Π: Και ο Σκορδαλός όμως και ο Μουντάκης παίζουνε πολύ καλά….

Σ.Μ: Ο Μουντάκης από τα χέρια τα δικά μου και των Κουτσουρέληδων βγήκε, το ξέρεις; Εγώ τον γνώρισα εδώ στον Πειραιά που ήτανε νέος και δούλευε εργάτης και τα βραδάκια έπαιζε σε κανα ταβερνάκι και μου άρεσε η λύρα του και τον έβλεπα ότι έχει διάθεση να κάνει πολλά πράγματα και του έδειξα πολλούς σκοπούς και του συνδράμισα στα πρώτα του βήματα. Ο Μουντάκης αυτά που έχει γράψει σε δίσκους και στις κασέτες, τα περισσότερα συρτά, είναι χανιώτικα συρτά που τα έμαθε από εμένα, από τους Κουτσουρέληδες, από τον Κώστα τον Ναύτη, από Χανιώτες τα έμαθε, από πρώτο χέρι. Ενώ ο Σκορδαλός πάλι, αυτός ενώ παίζει καλή λύρα, όχι βέβαια μερακλήδικη σαν του Μουντάκη, είναι εγωιστής, δεν σηκώνει ούτε μαθήματα ούτε τίποτα, νομίζει πώς τα ξέρει όλα από την ώρα που γεννήθηκε και δεν σηκώνει καλούς λαγουτιέρηδες δίπλα του γιατί θέλει να ακούγεται η λύρα. Και βάνει τους χτυπατζήδες να παίζουνε γρούκου γρούκου δίπλα του και ακούγεται ένα τσάρχαλο και καθόλου μουσική πενιά. Εγώ, όταν μου είπε να παίξουμε του το είχα τονίσει αυστηρώς ότι θα αφήσεις το λαγούτο να εκφράζεται γνήσια, αλλά είχε άλλη γνώμη. Παρόλα αυτά, έχει δουλέψει κι αυτός πολύ και του το αναγνωρίζω….

Ι.Π: Περίμενα να είσαι αυστηρός, όχι όμως και τόσο πολύ….

Σ.Μ: Δεν ξέρω αν είμαι πολύ, αλλά επειδή τόσα χρόνια τα μάτια μου είδαν πολλά, πάρα πολλά, λέω αυτό που βλέπω κι αυτό που πιστεύω ότι είναι σωστό. Κάνω κι εγώ λάθη βεβαίως και πολλά λάθη και προς Θεού, ποτέ δεν είχα ατομικό πρόβλημα με κανέναν συνάδελφο, αλλά δεν θα κάνω όμως ούτε τον γυρολόγο, ούτε τον κατεχάρη για να με χειροκροτούνε από κάτω, όπως το κάνουνε μερικοί μερικοί για να αρέσουνε στον κόσμο. Ο Τζιμάκης ο Τσαγκαράκης ας πούμε, ο Γιώργης, ποτές του δεν παρακάλεσε κανέναν και ποτές του δεν έκαμε τον καμπόσο, αλλά είδες τι σπουδαίος μουσικός που έγινε; Λύρα να παίξει, βιολί να παίξει, κιθάρα να παίξει, θα παίξει ολόσωστα και μερακλήδικα. Στο λέω εγώ που έκαμα πολλά χρόνια μαζί του και του βγάζω το καπέλο και μακάρι να είχαμε στην μουσική μας πολλούς σαν κι αυτόν….

Ι.Π: Έχετε κάνει και δίσκους με τον Τζιμάκη;

Σ.Μ: Ναι, κάναμε και δίσκους κι απ’όλα. Και γλέντια παντού.

Ι.Π: Πώς βλέπεις τους σημερινούς λαγουτιέρηδες;

Σ.Μ: Υπάρχουνε συνάδελφοι που είναι πολύ καλοί καλλιτέχνες με ήθος και δεξιοτεχνία και στην Κίσσαμο και στο Σέλινο και παντού. Καλά, στην Κίσσαμο είναι τέτοια τα ακούσματα που οι περισσότεροι πλέον παίζουν σε σωστούς δρόμους, αλλά και στις άλλες περιοχές είναι καλοί, αρκεί να τους αφήνουνε οι βεντέτες οι λυράρηδες να ακουστούνε γιατί είναι αμαρτία τέτοια ταλέντα να πηγαίνουνε χαμένα. Εγώ ξέρω έναν λαγουτιέρη, μα θα’ναι πολύ γέρος τώρα, ο Αντώνης ο Κλεινάκης από την Παλαιόχωρα Σελίνου. Αυτός Γιάννη, έπαιζε παλιά με τον Χάρχαλη, πετούσε σπίθες και ο Χάρχαλης, παρόλο που ήτανε φίρμα, τον άφηνε και ακουγότανε κι αυτός. Λίγοι είναι οι φίρμες που αφήνουνε τα λαγούτα πλέον.

Ι.Π: Ποιος είναι ο αγαπημένος σου σκοπός που παίζεις;

Σ.Μ: Πολλοί είναι, πολλοί. Εμείς ευτυχήσαμε να έχουμε ένα όμορφο ρεπερτόριο στην μουσική μας και σκοπούς πολύ ωραίους. Μου αρέσει ο Χανιώτικος σκοπός πολύ, μου αρέσει και ο Καραγκιουλές συρτός, είναι κι ένας σκοπός, του Μανιατάκη του Γιάννη, ο Μαρεδιανός σκοπός και τον παίζω πλέον στα γεράματα, έτσι πιο πολύ για να νοσταλγώ το χωριό μου και τους παλαιούς ανθρώπους που γνώρισα. Αυτό είναι το κακό, ζείς πολλά χρόνια, γνωρίζεις πολλούς ανθρώπους και μετά τους θάβεις (γέλια)...[...]

Ι.Π: Θα συνεργαζόσουν σήμερα με κάποιον από τους πιο καινούργιους βιολιστές και λυράρηδες;

Σ.Μ: Ε μα τώρα δεν μπορώ να παίξω όπως μια φορά, κάνω λάθη, δεν έχω κουράγια…

Ι.Π: Ναι, αλλά αν μπορούσες;

Σ.Μ: Υπάρχουνε νέοι συναδέλφοι, νεώτεροι μου δηλαδή που παίζουνε πολύ καλά. Εγώ να σου πώ, από τους παλαιοτέρους, πάντα ξεχώριζα και πάντα θα ξεχωρίζω τον Χάρχαλη διότι δεν ξαναπερνάει από το κρητικό πάλκο τέτοιος καλλιτέχνης. Συνεχίζουν όμως καλά και ο Νίκος ο Μαύρος, ο οποίος είναι εξαίσιος χειριστής του βιολιού, όπως και ο Μιχάλης ο Κουνέλης, τον οποίο θεωρώ ως τον δυνατότερο από τους πιο καινούργιους…

Ι.Π: Ο Ναύτης; Ο Γαλαθιανάκης;

Σ.Μ: Ο Γαλαθιανάκης κι αυτός είναι καλός τεχνίτης. Ο Ναύτης παίζει πολύ καλά, αλλά θα σου πώ κάτι που το έχω πεί και στον ίδιο, δηλαδή, παίζει δύσκολο όργανο, βάνει πολλά στο δοξάρι και ένας που δεν είναι κατεχάρης τον ακούει με δυσκολία. Θα μου πείς, μπορεί κι άλλος να παίξει έτσι; Όχι. Παίζει πολύ τεχνικό όργανο, από την εποχή του Χάρχαλη έχω να ακούσω τέτοιες δοξαριές δυνατές, αλλά άμα τον πιάσει η κουζουλάδα, μετά ο ακροατής δεν τον παρακολουθεί εύκολα. Γι’αυτό λέω ότι ναι, ο Ναύτης είναι μεγάλος τεχνίτης, αλλά ο Κουνέλης είναι πιο.. πώς να στο πώ, είναι πιο πολύ έτσι αγνός, πιο δηλαδή εύκολος στο να τον απολαύσει κάποιος, καταλαβαίνεις τι θέλω να πώ..

Ι.Π: Ναι ναι, καταλαβαίνω. Μα είναι και από διαφορετική σχολή και οι δύο όμως…

Σ.Μ: Ε ναι, παίζει κι αυτό ρόλο, άλλη μάθηση είχε ο Κουνέλης, άλλη ο Ναύτης, άλλη ο Γαλαθιανός κι άλλη ο Μαύρος. Και στα λαγούτα το βλέπεις, αλλιώς το παίζει ο Λέφης, αλλιώς ο Μαργαρίτης, αλλιώς ο Καρεφύλλης, παίζει μεγάλο ρόλο το άκουσμα.

Ι.Π: Με λυράρηδες των Χανίων δούλεψες ποτέ;

Σ.Μ: Με τον πατέρα μου έπαιξα πιο πολύ, μετά ξεκίνησα με τα βιολιά, τον Χάρχαλη και τον Μυλωνάκη κι άλλους. Θα ήθελα να παίξω κάποτε με τον αείμνηστο τον Νίκο Κουφιανό που κατά τα λεγόμενα των παλαιότερων, ήταν ο καλύτερος λυράρης της Κρήτης εκείνα τα χρόνια αλλά δυστυχώς δεν το κατόρθωσα διότι έπαιζα με τον Χάρχαλη συνεχώς τότε. Ο Κουφιανός είχε τους δικούς του λαγουτιέρηδες, έπαιζε και με σαντούρια αυτός μερικές φορές και μάλιστα, θα σου πώ μια περίπτωση, στα τέλη της δεκαετίας του ’20 θα ήτανε, παίζαμε στ’Αλικιανού στο πανηγύρι με τον Χάρχαλη και παραδίπλα έπαιζε στην άλλη ταβέρνα ο Κουφιανός και μας είχε στείλει κέρασμα κρασί, διότι τον γνώριζε και τον εκτιμούσε πολύ τον Χάρχαλη, κι ο Χάρχαλης το ίδιο. Ναι.

Τετάρτη 8 Ιουνίου 2011

ΣΤΕΛΙΟΣ ΜΑΡΙΑΝΑΚΗΣ



1918 - 2004


Από την μουσική οικογένεια των Μαριάνων και ο Στέλιος Μαριανάκης. Γεννημένος στις Βούβες Κισάμου, για πολλά χρόνια δέσποσε στα γλέντια του χωριού του, αλλά και των γύρω περιοχών. Καλός βιολιστης, καλός μαντιναδολόγος. Συνεργάστηκε με σημαντικούς λαγουτιέρηδες όπως ο Βαγγέλης Κουριδάκης, ο Μανώλης Θεοδωράκης κ.α. Εξίσου σημαντική, η συνεργασία του με τον συγχωριανό του και μεγάλο κλαρινίστα, τον Κωστή Γλεντούση.

Παρασκευή 3 Ιουνίου 2011

ΚΙΣΑΜΙΤΕΣ ΒΙΟΛΙΣΤΕΣ - ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΕ ΜΕΡΙΚΟΥΣ ΕΚ ΤΩΝ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΩΝ ΒΙΟΛΙΣΤΩΝ ΤΗΣ ΚΙΣΑΜΟΥ ΠΟΥ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΣΤΗΝ ΖΩΗ. ΣΤΗΝ ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΠΑΙΖΕΙ ΒΙΟΛΙ Ο Κ.ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ(ΝΑΥΤΗΣ).ΑΚΟΥΓΟΝΤΑΙ ΟΙ ΣΚΟΠΟΙ:ΧΑΝΙΩΤΙΚΟΣ,'Γ ΛΟΥΣΑΚΙΑΝΟΣ ΤΟΥ ΚΙΩΡΟΥ,ΝΟΧΙΑΝΟΣ ΤΟΥ ΤΣΙΛΑΡΙΔΗ,ΚΟΝΤΡΑΣ ΤΟΥ ΜΑΤΖΟΥΡΑΝΑ,ΤΟΠΟΛΙΑΝΟΣ ΤΟΥ ΦΑΝΤΟΜΑΝΩΛΗ,ΣΥΡΤΟΣ ΤΟΥ ΧΑΡΧΑΛΗ.

Τετάρτη 1 Ιουνίου 2011

ΗΡΘΕ Ο ΙΟΥΝΗΣ, ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΑΚΙ ΕΦΤΑΣΕ!

Καλό μήνα σε όλους και όλες, καλό καλοκαίρι να έχουμε. Τα γεγονότα που συμβαίνουν αυτή την περίοδο στην πατρίδα μας βέβαια, είναι ανασταλτικός παράγοντας για να σκεφτούμε το τρίπτυχο "Καλοκαίρι-μπάνια-διακοπές". Και - προσωπική μου γνώμη - καλά κάνουμε και δεν σκεφτόμαστε τα μπάνια, τις παραλίες, τα νησάκια. Άλλα είναι αυτά που προέχουν!!!
Όπως και να έχει όμως, το καλοκαίρι είναι η περίοδος που η Κρήτη, τα Χανιά, η Κίσαμος μας, ζεί για τα καλά σε ρυθμούς που δεν έχουν καμία σχέση με την χειμερινή χαλάρωση. Ήδη ακούω από φίλους που ανήκουν σε διάφορους πολιτιστικούς συλλόγους ότι βρίσκονται σε κινητικότητα, προκειμένου να προετοιμάσουν τις φετινές,τοπικές,εκδηλώσεις. Από αυτό το blog λοιπόν, θα θέλαμε να ευχηθούμε καταρχάς, καλή επιτυχία σε όλους τους τοπικούς πολιτιστικούς συλλόγους. Από την άλλη όμως,θα θέλαμε να υπογραμμίσουμε ότι σε ΚΑΜΙΑ περίπτωση φέτος ,δεν θα πρέπει να γίνει οικονομική εκμετάλλευση (τουρίστας είναι; Αθηναίος είναι; Βάρα του κανα 30αρι ευρουλάκια). Οι διοργανωτές πρέπει να σκεφτούν πολύ καλά και να μην κερδοσκοπήσουν εις βάρος των καλεσμένων που θα θελήσουν να παραβρεθούν και να υποστηρίξουν την κάθε εκδήλωση. Είπαμε, προάγουμε τον πολιτισμό. Και ο πολιτισμός, δεν είναι ούτε η κονόμα, ούτε η κερδοσκοπία. Λογικές τιμές λοιπόν, που θα φέρουν τον κόσμο στην εκδήλωση, αλλά και θα σεβαστούν την κατάσταση που βιώνει σήμερα ο Έλληνας πολίτης. Και από την άλλη, θα θέλαμε να θίξουμε ένα άλλο ζήτημα και ελπίζουμε να το σεβαστούν οι διοργανωτές: Υποστηρίζουμε τα ΤΟΠΙΚΑ μουσικά συγκροτήματα, τους ΤΟΠΙΚΟΥΣ καλλιτέχνες!!! Προς Θεού,δεν έχουμε τίποτα με τους καλλιτέχνες άλλων περιοχών και νομών, το έχουμε ξαναπεί, η Κρήτη είναι ΜΙΑ. Όμως, ας δώσουμε την ευκαιρία στους τοπικούς καλλιτέχνες, στους φίλους και συγχωριανούς μας, να ακουστούν, να παίξουν, να μας διασκεδάσουν και εν κατακλείδι, ζόρι περνάνε κι αυτοί,ας βγάλουν ένα μεροκάματο....στον τόπο μας θα επιστρέψει άλλωστε!!

Καλό καλοκαίρι λοιπόν, καλά να περάσουμε, με το καλό να ανταμώσουμε!

ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΟΥΝΕΛΗΣ - ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΗ

Ο μεγάλος δάσκαλος του βιολιού, Μιχάλης Κουνέλης, παίζει και τραγουδάει σε μια εξαιρετική ηχογράφηση. Στο λαγούτο,ο Μανώλης Καρτσώνης. Παίζονται οι σκοποί: Συρτός του Καντηλιέρη, Κόντρας του Ματζουράνα, Γιουσούφης του Καραγκιουλέ.


Παρασκευή 20 Μαΐου 2011

ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ, 20/5/1941 - ΡΙΖΙΤΙΚΟ

Βιολί:Ν.Σαριδάκης(Μαύρος),λαγούτο:Γ.Κουτσουρέλης,τραγούδι:Χρ.Κορονιωτάκης. Αφιέρωμα στους Κρήτες αγωνιστές του έπους της Μάχης της Κρήτης, στις 20/5/1941. 70 χρόνια αργότερα, οι ίδιοι επίβουλοι κατακτητές όπου ό,τι δεν πέτυχαν με την δύναμη των όπλων,προσπαθούν να το πετύχουν με την δύναμη του χρήματος. Για άλλη μια φορά..."καλώς να ορίσουν"....




Ένας ελάχιστος φόρος τιμής στους μαχητές της Μάχης της Κρήτης. Σε όλους αυτούς που πολέμησαν και μεγαλούργησαν, σε όλους αυτούς που θυσιάστηκαν στους βωμούς των ομαδικών εκτελέσεων, σε όλη την Κρήτη, αλλά και στην επαρχία Κισάμου: Καστέλλι, Δραπανιάς, Πλακάλωνα, Ταυρωνίτης, Βουκολιές, Μεσαύλια, Σάσσαλο, Μαλάθυρος, Τσουρουνιανά, Κακόπετρος, Κούνενι, Σηρικάρι, Καλάθενες κ.α.

Πέμπτη 19 Μαΐου 2011

ΑΝΤΩΝΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ

Ο Αντώνης Αναγνωστάκης σε ηχογράφηση της δεκαετίας του '70. Παίζει τον συρτό του Χάρχαλη και τον συρτό της Νύχτας του Κιώρου. Στο λαγούτο, ο Γιώργης Νταουντάκης.



Σάββατο 14 Μαΐου 2011

ΘΕΡΜΗ ΠΑΡΑΚΛΗΣΗ!

Αγαπητοί φίλοι,

Το blog είναι ανοιχτό για όλο τον κόσμο κι αυτός άλλωστε είναι ο σκοπός του. Και επειδή η μουσική μας και η πολιτιστική μας παράδοση δεν είναι κτήμα κανενός, όλα σε αυτή την φιλόξενη μεριά του διαδικτύου είναι ελεύθερα ώς προς την γενικότερη προβολή. Παρατηρήθηκε όμως τον τελευταίο καιρό ένα γενικό "ξεσήκωμα" κάποιων άρθρων που περιέχονται και ίσως να πρωτογράφτηκαν σε αυτό τον ιστότοπο, χωρίς να αναγράφεται η πηγή, δηλαδή, το www.kissamoschania.blogspot.com/. Δεν διεκδικούμε ούτε πατρότητες αλλά ούτε και παρθενογενέσεις,ίσα ίσα. Αλλά όσοι φίλοι θέλουν να πάρουν (καλοδεχούμενοι) κάποιο από τα άρθρα μας, ας σεβαστούν τουλάχιστον τον κόπο που κάνουμε για να ανεβάσουμε δυό-τρία πράγματα και ας αναγράψουν την πηγή από όπου τα έχουν δανειστεί.

Να είστε όλοι καλά

Τρίτη 10 Μαΐου 2011

ΓΡ.ΜΑΘΙΟΥΔΑΚΗΣ-ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΗ

Ζωντανή ηχογράφηση με τον μοναδικό Γρηγόρη Μαθιουδάκη στο τραγούδι και τον Μανώλη Καρτσώνη στο λαγούτο. Η ηχογράφηση έγινε στο Καστέλλι Κισάμου και ακούγονται οι σκοποί: Συρτός του Χάρχαλη-Γιουσούφης του Καραγκιουλέ-Παραλλαγή Χανιώτικου του Βουρογιάννη.


Παρασκευή 6 Μαΐου 2011

ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗΣ-ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΗ

Ακούστε τον αείμνηστο Στέλιο Κουτσουρέλη σε ερασιτεχνική ηχογράφηση. Παίζει λαγούτο και τραγουδάει ο ίδιος. Ο σκοπός που παίζεται είναι ο Βουλγαριανός συρτός του Νικολή Φαντάκη ή Ζερβού, ο οποίος αποτέλεσε μέρος των διασκευών που έκανε την δεκαετία του '30 ο Ανδρέας Ροδινός.




Πέμπτη 5 Μαΐου 2011

ΚΙΣΑΜΙΤΕΣ ΚΑΛΙΤΕΧΝΕΣ ΣΦΑΚΙΑΝΗΣ ΚΑΤΑΓΩΓΗΣ

Οροπέδιο Ασκύφου Σφακίων Ανώπολη Σφακίων





Η περήφανη επαρχία του νομού Χανίων, η επαρχία Σφακίων, είναι ένα πραγματικό στολίδι για την πολιτιστική και ιστορική της προσφορά σε βάθος αιώνων. Η περιοχή αυτή που έθρεψε γενιές περήφανων και αδούλωτων ανθρώπων, δυστυχώς σήμερα βρίσκεται σε πληθυσμιακό μαρασμό. Οι λόγοι βέβαια, αν και γνωστοί, δεν είναι δυνατόν να αναλυθούν επί του παρόντος. Πολλοί Σφακιανοί μετοίκησαν σε διάφορες περιοχές από τα χρόνια της τουρκοκρατίας κι έπειτα και μετέδωσαν με τον τρόπο τους, την σφακιανή κουλτούρα. Στην δέ μουσική τους ιδιοσυγκρασία, τα ριζίτικα τραγούδια και το πεντοζάλι ήταν(και είναι) οι γνήσιες εκφράσεις τους. Στην επαρχία Κισάμου, πολλοί Σφακιανοί ήρθαν και κατοίκησαν και διέπρεψαν. Μεγάλες και ιστορικές οικογένειες των Σφακίων ρίζωσαν στην δυτικότερη επαρχία της Κρήτης, επηρέασαν, αλλά και επηρεάστηκαν από τα τοπικά ιδιώματα. Από αυτές τις οικογένεις ξεπήδησαν μεγάλοι και λαμπροί καλλιτέχνες, γεννημένοι μεν στην Κίσαμο αλλά βαθιά αισθανόμενοι την σφακιανή καταγωγή τους. Επηρεασμένοι από την μουσικομάνα Κίσαμο, κρατώντας όμως το ατόφιο αυστηρό ύφος της ρίζας τους. Οι σπουδαιότεροι αυτών ήταν:

- Ανδρεάς Μαριάνος(βιολιστής), γεννημένος στον Δραπανιά Κισάμου, καταγόμενος από την Ανώπολη Σφακίων.

- Γεώργιος Μαριάνος(βιολιστής), γιός του Ανδρέα, γεννημένος στον Δραπανιά Κισάμου, καταγόμενος από την Ανώπολη Σφακίων.

- Μανώλης Φαντάκης(Φαντομανώλης - βιολιστής), γεννημένος στα Κοτσιανά Κισάμου, καταγόμενος από τους Κομιτάδες Σφακίων.

- Νικόλαος Φαντάκης(Ζερβός - βιολιστής), γεννημένος στα Κοτσιανά Κισάμου, καταγόμενος από τους Κομιτάδες Σφακίων.

- Μανώλης Σκορδυλάκης(βιολιστής), γεννημένος στις Καλάθενες Κισάμου, καταγόμενος από το Μουρί Σφακίων.

- Μπονάτος Θοδωρής(βιολιστής), γεννημένος στα Περβολάκια Κισάμου, καταγόμενος από την Αράδαινα Σφακίων.

- Μαριανάκης Πολιός(λαγουτιέρης), γεννημένος στον Δραπανιά Κισάμου, καταγόμενος από την Ανώπολη Σφακίων.

- Μαριανάκης Στελιος(βιολιστής), γεννημένος στις Βούβες Κισάμου, καταγόμενος από την Ανώπολη Σφακίων.

- Γεώργιος Φαντάκης(βιολιστής), γεννημένος στα Κοτσιανά Κισάμου, καταγόμενος από τους Κομιτάδες Σφακίων.

- Ορέστης Φαντάκης(λαγουτιέρης), γεννημένος στα Κοτσιανά Κισάμου, καταγόμενος από τους Κομιτάδες Σφακίων.

Ιδιαίτερη απήχηση στην επαρχία Σφακίων είχαν ο Ανδρεάς Μαριάνος, ο Γεώργιος Μαριάνος, ο Μανώλης Φαντάκης και ο Νικόλαος Φαντάκης(Ζερβός)। Ειδικότερα, ο Ανδρέας Μαριάνος ήταν από τους πρώτους που διέδοσαν τα συρτά στην επαρχία Σφακίων κατά το 1870 μιας και έπαιζε συχνότατα εκεί(από μαρτυρία του Γεωργίου Μαριάνου). Επίσης ο Γεώργιος Μαριάνος έπαιζε σχεδόν σε ετήσια βάση στα τοπικά πανηγύρια και γλέντια της Ανώπολης. Ο Μανώλης Φαντάκης άκμασε στους Κομιτάδες και στα όμορα χωριά(Χ.Σφακίων, Βρασκά, Βουβά κλπ) περίπου από το 1900 έως το 1920 και από ότι λέγεται, είχε "φιλικό" ανταγωνισμό με τον Ανδρέα Μαριάνο που υπήρξε και δάσκαλος του. Στα χρόνια του μεσοπολέμου επίσης, έχουμε αρκετές μαρτυρίες για ιδιαίτερη απήχηση του Νικ.Φαντάκη(Ζερβού) στα χωριά του Ασκύφου, αλλά και στους Κομιτάδες. Σίγουρα η εργασία αυτή που γίνεται από το blog μας, χρειάζεται περαιτέρω έρευνα μιας και η ιδιαιτερότητα της επαρχίας Σφακίων(που έρχεται σε σχετική αρμονία με την μουσική κουλτούρα της Κισάμου) είναι αδύνατον να καταγραφεί σε τόσες λίγες γραμμές. Σίγουρα θα ακολουθήσει και δεύτερο μέρος, αλλά και ανάλυση των τοπικών(σφακιανών) μουσικών μοτίβων και πώς αυτά εξαπλώθηκαν και διαδόθηκαν στην Κίσαμο. Και μιλάμε ασφαλώς για τα ριζίτικα τραγούδια και το πεντοζάλι.

Μανώλης Φαντάκης



Ανδρέας Μαριάνος

Γεώργιος Μαριάνος